آگاتا کریستی
آگاتا کریستی، DBE (به انگلیسی: Dame Agatha Christie, DBE) (زاده ۱۵ سپتامبر ۱۸۹۰ – درگذشته ۱۲ ژانویه ۱۹۷۶) نویسنده انگلیسی داستان‌های جنایی و ادبیات کارآگاهی بود. کریستی، اولین نویسنده‌ای است که کتاب‌هایش بیشترین ترجمه را به زبان‌های مختلف دنیا داشته‌است. پس از وی ژول ورن و سپس شکسپیر قرار دارند آگاتا کریستی در ۱۲ ژانویه ۱۹۷۶ در ۸۵ سالگی به مرگ طبیعی درگذشت.
او با نام مستعار مِری وستماکوت (به انگلیسی: Mary Westmacott) داستان‌های عاشقانه و رومانتیک نیز نوشته‌است، ولی شهرت اصلی اش به خاطر ۶۶ رمان جنایی اوست. داستان‌های آگاتا کریستی، به خصوص آن دسته که دربارهٔ ماجراهای کارآگاه هرکول پوآرو یا خانم مارپل هستند، نه تنها لقب «ملکه جنایت» را برای او به ارمغان آوردند بلکه وی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و مبتکرترین نویسندگانی که در راه توسعه و تکامل داستان‌های جنایی کوشیده‌اند نیز معرفی و مطرح کردند.
آگاتا کریستی در کتاب رکوردهای گینس مقام اول در میان پرفروش‌ترین نویسندگان کتاب در تمام دوران‌ها و مقام دوم (بعد از ویلیام شکسپیر)در میان پرفروش‌ترین نویسندگان در هر زمینه‌ای را به خود اختصاص داده‌است. تخمین زده شده‌است که یک میلیارد نسخه از کتاب‌های او به زبان اصلی (انگلیسی) و یک میلیارد نسخه دیگر در ترجمه‌های گوناگون به ۱۰۳ زبان دنیا به فروش رسیده‌است. محبوبیت جهانی کریستی به آن درجه است که به‌طور مثال در کشوری چون فرانسه تعداد کتاب‌هایی که از او تا سال ۲۰۰۳ به فروش رسیده بالغ بر ۴۰ میلیون جلد بوده‌است.
تله موش که یکی از آثار معروف اوست اولین بار در ۲۵ نوامبر ۱۹۵۲ در لندن (تئاتر آمباسادورها) به روی صحنه رفت و از آن تاریخ تا زمان حاضر و در طول بیش از ۵۰ سال همیشه بر روی صحنه بوده‌است و از این نظر رکورددار است. این نمایشنامه تاکنون فقط در لندن بیش از ۲٬۰۰۰ بار به روی صحنه رفته‌است.
در سال ۱۹۵۵ آگاتا کریستی نخستین کسی بود که جایزهٔ استاد اعظم را از مجمع معمایی‌نویسان آمریکا دریافت کرد. در همان سال نمایشنامه او به نام شاهد پرونده (به انگلیسی: Witness for the Prosecution) به‌عنوان بهترین نمایشنامه برندهٔ جایزه ادگار گردید.
بیشتر کتاب‌ها و داستان‌های کوتاه او (و بعضی‌ها از آن‌ها چندین بار) به فیلم درآمده‌اند که از آن میان می‌توان فیلم‌های قتل در قطار سریع‌السیر شرق، مرگ در رودخانه نیل و قطار ساعت ۴:۵۰ پدینگتون نام برد. بسیاری از نوشته‌های آگاتا کریستی بارها برای تهیه برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
آثار
رمان‌ها
| سال | عنوان فار | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| ۱۹۲۰ | ماجرای اسرارآمیز در استایلز | The Mysterious Affair at Styles |
| ۱۹۲۲ | دشمن مخفی | The Secret Adversary |
| ۱۹۲۳ | قتل در زمین گلف | The Murder on the Links |
| ۱۹۲۴ | مردی با لباس قهوه‌ای | The Man in the Brown Suit |
| ۱۹۲۵ | The Secret of Chimneys | The Secret of Chimneys |
| ۱۹۲۶ | قتل راجر آکروید | The Murder of Roger Ackroyd |
| ۱۹۲۷ | چهار قدرت بزرگ | The Big Four |
| ۱۹۲۸ | راز قطار آبی | The Mystery of the Blue Train |
| ۱۹۲۹ | The Seven Dials Mystery | The Seven Dials Mystery |
| ۱۹۲۹ | شرکای جرم | Partners in Crime |
| ۱۹۳۰ | آقای کوئین مرموز | The Mysterious Mr Quin |
| ۱۹۳۰ | Giant’s Bread | Giant’s Bread |
| ۱۹۳۰ | قتل در خانه کشیش | The Murder at the Vicarage |
| ۱۹۳۱ | راز سیتافورد | The Sittaford Mystery |
| ۱۹۳۲ | خطر در خانه آخر | Peril at End House |
| ۱۹۳۲ | ۱۳معما | The Thirteen Problems |
| ۱۹۳۳ | لرد اجور می میرد | Lord Edgware Dies |
| ۱۹۳۳ | The Hound of Death | The Hound of Death |
| ۱۹۳۴ | قتل در قطار سریع‌السیر شرق | Murder on the Orient Express |
| ۱۹۳۵ | تراژدی در سه پرده | Three Act Tragedy |
| ۱۹۳۵ | مرگ در میان ابرها | Death in the Clouds |
| ۱۹۳۶ | قتل به ترتیب الفبا | The A.B.C. Murders |
| ۱۹۳۶ | قتل در بین‌النهرین | Murder in Mesopotamia |
| ۱۹۳۷ | مرگ بر روی نیل | Death on the Nile |
| ۱۹۳۹ | قتل آسان است | Murder is Easy |
| ۱۹۴۱ | شرارتی زیر آفتاب | Evil Under the Sun |
| ۱۹۴۱ | ان یا ام | N or M? |
| ۱۹۴۲ | جسدی در کتابخانه | The Body in the Library |
| ۱۹۴۲ | پنج خوک کوچک | Five Little Pigs |
| ۱۹۴۴ | به طرف صفر | Towards Zero |
| ۱۹۴۹ | خانه کج | Crooked House |
| ۱۹۵۰ | اعلام یک قتل | A Murder is Announced |
| ۱۹۵۲ | مرگ خانم مک‌گینتی | Mrs McGinty’s Dead |
| ۱۹۵۳ | پس از تشییع جنازه | After the Funeral |
| ۱۹۵۳ | جیب پر از چاودار | A Pocket Full of Rye |
| ۱۹۵۷ | قطار ساعت ۴:۵۰ پدینگتون | ۴٫۵۰from Paddington |
| ۱۹۵۸ | مصیبت بی گناهی | Ordeal by Innocence |
| ۱۹۵۹ | گربه‌ای میان کبوتران | Cat among the pigeons |
| ۱۹۶۵ | در هتل برترام | At Bertram’s Hotel |
| ۱۹۶۶ | دختر سوم | Third Girl |
| ۱۹۶۷ | شب بی پایان | Endless Night |
| ۱۹۷۱ | نمسیس | Nemesis |
| ۱۹۷۲ | فیل‌ها به یاد می‌آورند | Elephants Can Remember |
| ۱۹۷۵ | پرده* | Curtain |
| ۱۹۷۶ | جنایت خفته | Sleeping Murder |
- آخرین اثری که هرکول پوارو در آن نقش دارد
مجموعه داستان‌ها
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| ۱۹۶۱ | گناه مضاعف | Double Sin and Other Stories |
| ۱۹۷۴ | اولین پرونده‌های پوآرو | Poirot’s early cases |
خانم مارپل
نمایش نامه
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| ۱۹۴۳ | سپس هیچ‌کدام باقی نماندند | And then there were none |
| ۱۹۵۲ | تله موش | The Mousetrap |
| ۱۹۶۴ | معمای کارائیپ | A Caribbean mystery |
سایر آثار
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| مرگ، نقطهٔ پایان | ||
| عروسکی در دودکش بخاری | ||
| تعطیلات برای قتل | ||
| مصیبت بی گناهی | ||
| خانه‌ای در شیراز |
بازی
از روی آثار او بازی‌های رایانه‌ای هم ساخته شده‌اند:
- و سرانجام هیچ‌کس باقی نماند
- قتل در قطار سریع‌السیر شرق
- شیطان زیر آفتاب
- قتل‌های ای بی سی