توضیحات
خلاصه الحساب (از: شیخ بهاءالدین عاملی (-۱۰۳۱ق.).)
شماره بازیابی: ۳۲۸۰/۱
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR۱۰-۳۰۸۶۲
زبان اثر: عربی
عنوان و نام پدیدآور: خلاصه الحساب [نسخه خطی]/ از: شیخ بهاءالدین عاملی ( -۱۰۳۱ق.).
کاتب: عطاءالله بن محمد زکی اصفهانی.
تاریخ کتابت: ۱۱۷۳ق.
نام خاص و کمیت اثر: ص ۱-۶۴٫
قطع: رقعی. ۱۱*۱۵/۵سم. ۳۲۳ص. سطور مختلف.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱نحمدک یا من لا یحیط نعمه عدد…
۲… فاحفظ وصیتی الیک و الله حفیظ علیک.
نوع کاغذ:اصفهانی (شماره فرنگی سفید).
تزئینات جلد:تیماج مشکی بدون مقوا.
عطاءالله اصفهانی که خود مردی اهل فضل بوده، کتابهای بسیار در دست داشته و فقراتی از آنها در حواشی ۲۵ رسالهای که در این دفتر رونویس کرده نوشته. همه صفحات این دفتر با یک قلم نیست گاه نسخ و گاه شکسته نستعلیق و گاه ریز یا درشت است و در ذیل بیشتر رسالهها رقم دارد. یادداشتهایی نیز خود او در توضیح یا نقد مطالب کتابها دارد.
بر پشت برگ اول دفتر نوشتههایی دارد از آن جمله است فهرست رسالههای موجود در دفتر و نقلی از حاشیه ابن هیثم در تحریر اقلیدس به واسطه تحریر اصول اقلیدس به قلم محقق نسفی عناوین و اشکال هندسی در رسالهها همه به شنگرف است.
۲در کنار صفحات این نسخه از خلاصه، حاشیههایی به نقل از شرح شمسالدین علی خلخالی، و جواد و حاشیههایی به فارسی از عطاءالله (کاتب نسخه) بر پشت و روی یک برگ کوچک الصاقی پس از ص ۶ نوشته شده. بر یک برگ الصاقی دیگر (پس از ص ۱۴) ارقام و نوشتههای بدون نشان دیده میشود.
نک: ذریعه، ۷/ ۲۲۵؛ علم الفلک فی العراق از عزاوی (ص ۴۰۰ مجله مجمع العلمی العربی، ج ۲۸)؛ این فهرست.
نک: مجلس، ش ۵/ ۲۲۸۶ و ۱/ ۲۸۲۰ این فهرست.
این سطور که متعلق به پایان دیباچه خلاصه است حاکی از آن است که کتاب را به نام سلطان حمزه بهادر خان (فرزند شاه محمد خدابنده و برادر شاه عباس صفوی) ساخته و به او اهدا کرده است.
دیباچه برخی از نسخ خلاصه به نام شاه عباس و برخی دیگر به نام سلطان حسن برادر دیگر شاه عباس است، همچنان که برخی از نسخهها نیز (مانند نسخه حاضر) به نام کسی نیست. عزاوی گویا تنها نسخهای از آن را دیده که آغاز آن به نام حمزه میرزا بوده.
اشکال التاسیس/ شمسالدین محمد بن اشرف سمرقندی (ق ۷ق.)، ص ۸۷-۱۰۱٫
پاسخ یک شبهه/ شیخ بهاءالدین عاملی، ص ۱۰۲٫
برهان یک قضیه هندسی، ص ۱۰۳٫
لغز/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص ۱۰۴٫
لغز زبده = رضویه/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص ۱۰۵-۱۱۴٫
معما بنام یونس/ شیخ حسین بن عبدالصمد حارثی همدانی ( -۹۸۴ق.)، ص ۱۱۴٫
تشریح الافلاک/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص ۱۱۵-۱۳۳٫
حاشیه تشریح الافلاک/ شیخ بهائی، ص ۱۳۷-۱۶۲٫
التحفه الشاهیه/ قطبالدین محمود شیرازی ( -۷۱۰ق.)، ص ۱۶۹-۱۷۵٫
عیون الحساب (بخشی از…)/ محمدباقر بن زینالعابدین یزدی (ق ۱۱ق.)، ص ۱۷۶-۱۷۸٫
شرح شرح ملخص/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص ۱۸۲-۲۰۹٫
صفیحه = رساله اسطرلاب/ شیخ بهائی عاملی، ص ۲۱۳-۲۲۶٫
لغز/ شیخ حسین بن عبدالصمد حارثی ( -۹۸۴ق.)، ص ۲۲۶٫
لغز قانون/ شیخ بهاءالدین عاملی، ص ۲۲۷-۲۲۹٫
جدول ثوابت، ص ۲۳۰٫
سهام میراث، ص ۲۳۲٫
الفرائض البهائیه/ شیخ بهاءالدین عاملی، ص ۲۳۳-۲۴۱٫
جهه قبله (رساله تحقیق…)/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص ۲۴۳-۲۵۴٫
کریه/ شیخ بهاءالدین محمد عاملی، ص ۲۵۵-۲۷۹٫
قبله اصفهان/ ریاضیدان معروف عصر صفوی محمدباقر یزدی (زنده تا ۱۰۴۷ق.)، ص ۲۸۱-۲۸۲٫
حساب عقد انامل (قاعده فی…)/ مولی محمدباقر مجلسی ( -۱۱۱۱ق.)، ص ۲۸۷-۲۸۸٫
تیاسر مردم عراق در قبله (رساله در توجیه)/ ابوالقاسم جعفر بن حسن بن سعید حلی ( -۶۷۶ق.)، ص ۲۸۸-۲۹۲٫
مقادیر/ مولی محمدباقر مجلسی ( -۱۱۱۱ق.)، ص ۲۹۹-۳۱۳٫
لب اللباب/ عبدالعزیز نیم دهی، ص ۳۱۵-۳۲۲٫
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نسخ و نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱قسمتی از نوشته شیخ بهائی که کاتب دفتر حاضر در پشت برگ اول نسخه حاضر از نسخه دیگر نقل کرده است این است: «و هی زبده رسائل المتاخرین و جعلتها تحفه لحضره هی کعبه المحتاج ان لم یکن کعبه الحاج و معشر الکرام ان لم یکن مشعر الحرام، ثمره شجره السلطنه القاهره… ابن السلطان ابیالغالب سلطان حمزه بهادر خان… فانی لما اکتحلت بطلعته الزهراء فکرت فی شیء یلیق منی ان یهدی الیه او یتاهل لان یعرض علیه فلم ارشیئا یلیق منی اهدائه الی خدام ذالک الباب الا ما یناسب الحال…». در صفحه ۶۸-۶۹ چند لغز به نظم و نثر فارسی و عربی از شیخ بهائی و دیگران است و نیز یک جدول جذر که تمام ص ۶۹ را فراگرفته است.
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن یادداشت: مهر بیضی کوچک او نیز با نقش «عطاءالله» و تاریخ ۱۱۹۲ق. در برخی از برگها دیده میشود.
یادداشت عملیات: در برخی از برگها آثار رطوبت دیده میشود اما به نوشتهها آسیب نرسیده.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۲۵۳-۴۲۶۲٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: مزیت این نسخه بر دیگر نسخ خلاصه الحساب این است که عطاءالله پسر محمد زکی طبری که این نسخه خلاصه و دیگر رسالههای موجود در این دفتر را در ۱۱۷۰ق. نوشته بر پشت نخستین برگ دفتر نو چند سطری از دیباچه را که وی در برخی از نسخ خلاصه الحساب دیده (و در بیشتر نسخه چاپی نیز هست اما در نسخه حاضر دیده نمیشود) عینا نقل کرده است.
صحافی شده در این جلد: شرح خلاصه الحساب، ص ۷۰-۸۰٫
تاریخ: ۲۰۱۳۰۷۰۸
محل و شماره بازیابی: ۱۷۸۲۵۸
دیدگاهی دارید؟