توضیحات
دامگستران یا انتقامخواهان مزدک (جلد دوم)
جلد دوم این رمان اما پس از استقرار دولت پهلوی، در تهران و در مطبعه مجلس منتشر شده است. در این جلد، هرمزان متوجه میشود مزدکیان در اقوال خود دروغپردازند و با اعراب همراه شده، قصد ویرانی ایران را دارند. در نتیجه از عشق خود به دختر مزدکی دست کشیده، به نزد یزدجرد بازگشته و به دفاع از امپراطوری ساسانی برمیخیزد. پس از دستگیری هرمزان، او که از بین مسلمانان شیفتهی رفتار علی بن ابیطالب گشته، راه پیروی از او را اتخاذ میکند. با این حال به دلیل کینهای که از اقدام عمر در سوزاندن کتابخانه و میراث فرهنگی ساسانی دارد، در بزنگاهی عمر را به قتل میرساند.
کتاب دامگستران در طول تاریخش مورد ارزیابیهای متضادی قرار گرفته است. برتلس با رویکردی مارکسیست لنینیستی سراغ آن رفته و مؤلف آن را نماینده طبقه بورژوا و علیه نهضت انقلابی ارزیابی کرده. نیکیتین ارزیابی برتلس را اشتباه دانسته و مؤلف را اتفاقا یک میهندوست که از انقلاب هراسی ندارد دانسته (نیکیتین، پیشگفتار بر نادر فاتح دهلی، ۱۳۶۸). مجتبی مینوی در مقدمهای که بر جلد دوم این رمان نوشته، آن را از جمله آثاری معرفی میکند که به «منظور زنده کردن مفاخر تاریخی یا تحریک احساسات» نوشته شدهاند. آرینپور نیز بدون آنکه به طور مجزا به بحث و بررسی این اثر بپردازد، آن را از دریچهی یادداشت مینوی و یادداشت نیکیتین توضیح داده و زیرمجموعه رمانهای تاریخی آموزشی (مثل رمان موسی نثری) دستهبندی میکند. به نظر من اما اثر صنعتیزاده برخلاف موسی نثری و بدیع صرفا ذکر حوادث نیست بلکه تحلیلی انتقادی تاریخی در خود دارد. از سوی دیگر در تحلیل انتقادی تاریخی خود برخلاف خسروی به گسترش اسلامگرایی و ایده اتحاد اسلام پناه نمیبرد، بلکه اتفاقا به نقش مخرب دستگاه زرتشتی در انحطاط ساسانی نظر دارد.
در سال سیزدهم هجری که خلافت به عمر بن خطاب تعلق یافت، گویی باد و نسیم خزان بر ممالک نیکو سرشت عجم که از بزرگترین ممالک عالم محسوب میگردید وزیدن گرفت و بواسطه مظالم و تطاول سلاطین جبار، فرشته رحمت از این ممالکت نیکو سرشت که رشک جهانیان بود، رخت بربست و اهریمنان چهر دخت آور خود را به معرض نمایش درآوردند…
دیدگاهی دارید؟