شماره بازیابی: ۳۵۳۳
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭۱۰-۳۴۶۷۰‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: ذخائر النشأتین/ علی بن میرزا محمد رشتی گیلانی
کاتب: علی بن میرزا محمد الرشتی الجیلایی.
تاریخ کتابت: ، ۱۲۱۸ق.
قطع: ‮خشتی. ‭۱۵‬*‭۲۱‬سم. ‭۳۰۸‬ص. ‭۱۹‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱بسمله، الحمدلله رب العالمین… و بعد چنین گوید اقل المفتقرین الی رحمه ربه الغنی علی بن میرزا محمد الرشتی الجیلانی که بنده خدا که دیده بصیرتش مکحل بنور توفیق و تایید الهی باشد میداند که غرض از تعلق جوهر شریف… نه از برای نیل لذات نفسانیه است… بمقتضای الفقه ثم المتجر… بعضی از برادران ایرانی… از تجار دیندار از این ذره بی‌مقدار خواهش تالیف رساله در این باب مینمودند… لهذا با تراکم غموم… و مزاولت و مباشرت درست و مباحثه و نحوها… کتالیف استیفاء المهمات… .
۲… این اقل عباد مثل سایر اولی الرشاد از فضلای امامیه… و قد فرغ مولفه الفقیر… بیده الداثره الوازره… من السنه الثانیه عشر بعد الماتین و الف.
نوع کاغذ:فرنگی سفید آهاردار.
تزئینات جلد:تیماج مشکی یک لا ضربی رنگ رفته.
کنار چند برگ آخر وصالی شده.
بعضی صفحات سیاه شده و اثر آب‌دیدگی مشهور است.
باب اول: کتاب تجاره هفده فصل.
فصل اول: در تقسیم تجارت باحکام خمسه.
فصل دوم: در اعیانی که تجارت نمودن به آن حرام است.
فصل سوم: در تجارت مکروه.
فصل چهارم: در آداب تجارت و تعریف بیع و بیع مطالعات…
فصل پنجم: صیغه بیع و بعضی از شرایط درست است.
فصل ششم: درباره شرایط ثمن و مثمن است.
این فصل کوتاه است.
فصل هفتم: در بقیه شرایط است.
فصل هشتم: در اقسام و احکام خیار.
فصل نهم: در ربا و احکام متعلق به آن.
فصل دهم: در بیع طلا و نقره.
فصل یازدهم: در فروختن میوه‌ها و زرع‌ها.
فصل دوازدهم: در بیع غلام و کنیز.
فصل سیزدهم: مشتمل بر سه مقصد است. مقصد اول: در سلم است دوم در دین مملوک است. سوم: در قرض و دین…
فصل چهاردهم: در نقد و نسیه است.
فصل پانزدهم: در راس المال نمودن متاع است.
فصل شانزدهم: در بیان چیزی که در بیع داخل می‌شود.
فصل هفدهم: در احکام قبض و تسلیم است و منتقل نمودن…
باب دوم: در احکام رهن.
باب سوم: در حجر و اسباب آن از صغر و سفه.
باب چهارم: مشتمل بر سه مبحث است بدین قرار:
مبحث اول: در احکام ضمان.
مبحث دوم: در احکام حواله.
مبحث سوم: در احکام کفالت.
باب پنجم: در احکام صلح است که مشتمل بر سه فصل است:
فصل اول: در صلح صحیح و غیرصحیح و احکام متعلقه به آن است.
فصل دوم: در جمع شدن حقوق جمعی از صاحبان حقی در چیزی چون شرکت و…
فصل سوم: در آنچه مناسب صلح است از مسایل نزاع.
باب ششم: در احکام شرکت است که دارای سه فصل است.
فصل اول: … فصل دوم: در قسمت است. فصل سیم: در ودیعت است.
باب هفتم: در مضاربه است.
خاتمه کتاب مشتمل بر دو فایده است:
فایده اول: در ده مسئله مهم:
مسئله اول: در مهمات احکام عاریه است.
مسئله سوم: در مهمات احکام مزارعه و مساقات.
مسئله چهارم: در مهمات مسایل شفعه.
مسئله پنجم: در مهمات مسایل جعاله.
مسئله ششم: در مهمات مسایل وقف.
مسئله هفتم: در مهمات مسایل هبه.
مسئله هشتم: در مهمات مسائل وصیت.
مسئله نهم: در مهمات احکام وکالت.
مسئله دهم: در بعضی از احکام مهمه نکاح.
فایده دوم: در ذکر فهرست کتاب بروجهی که مذکور شد.
مولف در دیباچه از دیگر کتاب‌های خود منهاج الاقتصاد فی شرح الارشاد و استیفاء المبهمات فی العبادات و المعاملات که پیش از کتاب حاضر تالیف کرده نام می‌برد اما ظاهرا دیگر مولفات او نیز مانند کتاب حاضر گمنام مانده است.
صاحب ذریعه در اعلام الشیعه (نقباء البشر) از چند تن به نام شیخ علی رشتی نام برده ولی برای هیچیک از آنان مولفاتی یاد نکرده است.
وی این کتاب را به شیوه‌ای خاص نوشته و در ۱۲۱۸ق از تالیف آن فراغت یافته است. اینک فهرست موضوعات کتاب را (از روی فهرستی که او خود در خاتمه آورده) به اجمال یاد می‌کنم.
این کتاب دارای هفت باب است و یک خاتمه و هر باب دارای چند فصل و خاتمه دارای دو فایده است و فایده اول از خاتمه دارای ده مسئله.
مولف در حاشیه این کتاب (که به خط خود او و نسخه اصل است) اضافات و توضیحات فراوان دارد.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق تحریری.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱بالای همه صفحات نام هو العلی و هو الله المحمود به تکرار نوشته شده.
یادداشت عملیات: اصلاحات و خط خوردگی‌های در متن و در حاشیه بسیار است.
یادداشتهای مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمایه های داخل اثر: ابواب به شرح زیر است:
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه ۴۶۷۹-۴۶۸۱٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: در پایان مقدمه کتاب (در کنار صفحه) پس از اشاره به اهمیت مباحث معاملات در فقه گوید: «شاید پس از تحریر معاملات الحاق عبادت بدان به عمل آید، لهذا امید است که بعد از تتمیم کتاب تسمیه آن به ذخائر النشاتین موافق صواب باشد».
عنوانهای گونه گون دیگر: ذخایر النشاتین
تاریخ: ۲۰۱۴۰۱۰۶
محل و شماره بازیابی: ۱۷۸۱۰۲