شماره بازیابی: ۳۲۱۸
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭۱۰-۳۰۷۴۲‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: نور العیون/ از: ابو روح محمد (یا محمد ربیع) بن منصور بن ابی عبدالله بن منصور گرگانی معروف به زرین دست.
تاریخ کتابت: ق ۱۱ق.
قطع: نیم‌خشتی. ۱۱*۲۰سم. ۴۸۱ص. ۱۷س.
یادداشتهای کلی: زبان این رساله پزشکی – فارسی است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱تصنیف ابوروح محمد بن منصور بن عبدالله الجرجانی معروف بزرین دست در تشریح و ترکیب و حد و هیات و مزاج خاص چشم و مزاج عام و طبقات رطوبتها و عصبها و پیها و عضله و صورت هر یکی و اختلاف استادان در آن و جمله سوال این مقاله صد و پنجاه و سه سئوال و صد و پنجاه و سه جواب. سئوال ۱ از مقاله اول اگر ترا پرسند که غرض پزشکی چشم چیست جواب کور بودن چشم و آن در دو صورت است یکی آنکه چشم بدرستی نگاه داری که موجود بود و دوم آنکه چون از حد درستی بیرون شد آن بیماری بود از وی دور کنی. کسی که آنرا باز بدان حال اول برد پزشک بود. سئوال دوم اگر ترا پرسند که حد و فعل پزشکی بچند روی راست و چه باید کرد تا غرض پزشکی حاصل آید واب گوی آنکه حد و فعل پزشکی بر سه روی است یکی آنکه یاری دهد طبیعت را آنچه ممکن باشد بضد بیماری و دوم چیزی که وی نفع بیماری و دوای آن باشد و سیوم آنکه دور کنی آنچه فساد و مضرت و بیماری آن بیمار در آن باشد چون این معنی‌ها بجای آوردی غرض پزشکی چشم حاصل آید. سئوال ۳ اگر ترا پرسند که اول چه واجب بر آنکس که خواهد پزشکی کند جواب گو باید که اول بداند که چشم درست چون باشد و چون بدانست در نگرد آن حال درستی، چون نه بیند داند که از حال درستی بحال دیگر کشت و بدانست که بیمارست پس باید که بداند که سبب آن بیماری از چه بود و آن سبب دور کند و چون بدرستی باز آرد باید که بدان درستی را نگاه دارد و درستی آن وقت نگاه توان داشت که حد چشم بشناخته باشد تا بران حد نگاه دارد چون چشم بحد خود باشد و چون از حد خود درگذرد بیمار بود و تندرستی را نگاه توان داشت و بیماری را ضد علاج توانکرد… .
۲… بیماریهای کرم و ما این فروشد که… علاج ارتعاش است، و داروهائی که بسازند حفظ صحت چشم را در تابستان کافورست و در زمستان مشک، و منفعت کند ضعف چشم پیران را در هر روز شانه کردن و خوردن طبیخ افسنتین پیش از غذا سکنجبین عسلی و عطسه و غرغره کردن پس از آنکه در کشند بقرنی مگر چون پژمرده بینی و با او بینائی نقصان گرفته این از خشکی باشد و این عسر العلاج است.
تزئینات متن:عنوان: شنگرف سرلوح نقاشی شده به قلم زر و لاجورد و شنگرف. جداول به قلم مشکی و زر.
تزئینات نسخه:پایان نسخه طلا کاری شده.
نوع کاغذ:سمرقندی.
تزئینات جلد:تیماج مشکی مقوایی.
نک: فهرست فونان، ۳۸-۴۱ مقدمه دکتر صدیقی بر قراضه طبیعیات؛ مقاله «برخی از کهن‌ترین آثار فارسی» از دکتر صدیقی در مجله ادبیات سال: ۱۳ ش ۴: ۵۷٫ ۱۳۲؛ پزشکی، ۴۶۵؛ دانشگاه، ۹/ ۱۲۳۹٫
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۲۰۳-۴۲۰۴٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: در ده مقاله. ابوروح این کتاب را در ۳۸۰ به نام ملک شاه سلجوقی ساخته است. این کتاب با عنوان سئوال و جواب ترتیب یافته است. چند نسخه در کتابخانه دانشگاه و دانشکده پزشکی موجود است.
تاریخ: ۲۰۱۳۰۲۱۷
محل و شماره بازیابی: ۱۱۲۶۴۴