رمان با این حکم قاطع آغاز می شود: «آدولف هیتلر: مردود!» عبارت کوتاه و کوبنده ای که طنین طبل جنگ را دارد و تداعی کننده همه فجایعی است که اگر هیتلر در آکادمی هنر وین قبول شده بود، شاید هرگز رخ نمی داد. از اینجاست که نویسنده صحنه را عوض می کند و و شخصیتی خیالی به نام “آدولف ه” پدید می آورد که برخلاف آدولف هیتلر واقعی در امتحان ورودی آکادمی پذیرفته می شود و نقاشی را پیشه خود می کند.

نویسنده از این پس زندگی آدولف ه و آدولف هیتلر را به موازات هم روایت می کند و این امکان را به خواننده می دهد هیتلر خیالی (هیتلر هنرمند) را با هیتلر واقعی (هیتلر فاشیست) مقایسه کند و ببیند که اگر شرایط برای هیتلر چنان مهیا می شد که به سراغ هنر برود، آنگاه سرنوشت او و مسلما سرنوشت جهان به گونه ای دیگر رقم می خورد. نویسنده شرح زندگی دو هیتلر واقعی و خیالی را مثل دو شاخه یک پیچک ماهرانه در هم تافته و از آن داستان پویا و پرکششی پدید آورده است که خواننده دوست دارد آنرا یک نفس بخواند و به پایان برد.

یکی از جذابترین صحنه های رمان مواجهه و گفت و گوی آدولف نقاش با زیگموند فروید روانکاو است. در همان سالهای قرن بیستم که هیتلر روزهای جوانی خود را در وین به سرگردانی، باربری و تفنن در نقاشی می گذراند، مشهورترین روانشناس جهان، زیگموند فروید در همان شهر سرگرم معالجه بیماران روانی بود و از این لحاظ بارورترین سالهای عمر خود را سپری می کرد.

راستی اگر بخت با هیتلر جوان یار می بود و او را به طریقی راهی مطب فروید می کرد و آن “طبیبِ جان” را به موقع به فریاد او می رساند، شاید به جای آنکه به فکر انتقام از بیگناهانی بیفتد که مسبب فلاکتهای خود می دانستشان، رنج های خود را به سرمایه ای برای خلق هنر بدل می کرد و به این ترتیب موجب تسلی خاطر مردمان می شد.

اریک امانوئل اشمیت نشان داده است اگر چنین واقعه ای به راستی رخ می داد و هیتلر به مدد بخت از یاری و راهنمایی فروید برخوردار می گشت، آنچه رخ می داد این بود که جهان از آسیب یکی از خونریزترین جنگ افروزان تاریخ در امان می ماند و در عوض به صف هنرمندان جهان یک تن افزوده می شد.

اشمیت، البته در پی آن نیست که طبق داوری‌های مرسوم در نهایت شخص آدولف هیتلر را به‌عنوان یگانه مقصر فجایع جنگ‌جهانی دوم معرفی کند و پای میز محاکمه بکشاند. رمان، نه محاکمه هیتلر است و نه تبرئه او. حتی می‌توان گفت هیتلر در این رمان بهانه‌ای است برای ارایه تصویری جامع از آنچه جنگ جهانی و فجایع در پی آن را رقم زد و از آن فراتر، تعمیم یک وضعیت خاص، به وضعیتی عام و بشری.

این کتاب چون به سرگذشت هیتلر، آلمان نازی و جنگ جهانی دوم مربوط می شود، به نوعی رمان تاریخی هم محسوب می شود و علاقه مندان به تاریخ معاصر جهان و به ویژه تاریخ آلمان نازی هم حتما از خواندن آن لذت خواهند برد.