دایی جان ناپلئون نام رمانی طنز در ژانر داستان بلوغ از ایرج پزشکزاد است که در ۱۳۴۹ منتشر شده‌است. این رمان که از پرفروش‌ترین کتاب‌های ایرانی‌ست با لحنی طنز تیپ‌های شخصیت‌های جامعهٔ ایرانی را به ریشخند می‌گیرد. ناصر تقوایی در سال ۱۳۵۵ مجموعهٔ تلویزیونی دایی جان ناپلئون را از روی این کتاب ساخت.

برخی از شخصیتهای داستان

• شخصیت دایی‌جان ناپلئون تبلور کسانی هست که با ساده‌اندیشی دچار توهم انگلیسی ترسی هستند.
• سعید شخصیت عاشق‌پیشه جوان و کم تجربه‌ای‌ست که در عشقش شکست می‌خورد.
• حامی سعید اسدالله میرزا یا عمو اسدالله هست که تلخی‌های روزگار از او مردی باتجربه و آسان‌گیر ساخته که زندگی در لحظه را به هیچ عشق یک طرفه‌ای نمی‌فروشد.

ترجمه به زبان‌های دیگر

ترجمه این کتاب به زبان روسی در سال ۱۹۸۱ منتشر شده‌است.دیک دیویس دایی جان ناپلئون را در سال ۱۹۹۶ به انگلیسی ترجمه کرده‌است.مترجم با مهارت بسیار، طنز کتاب را در ترجمه خود منتقل نموده‌است. در ۲۰۱۱ انتشارات آکت سود در پاریس ترجمهٔ فرانسوی این اثر را به همت سرور کسمایی به چاپ رساند. نشر عم عوود در سال ۲۰۱۲ این کتاب به زبان عبری به ترجمه مژگان نوی را منتشر ساخت. این کتاب همچنین توسط محمد م. ایزدی به نروژی ترجمه شده است. ترجمه وی توسط سولوم بوکونن (Solum Bokvennen) در سال ۲۰۱۹ منتشر شده است.^[۱۰]

جدل بر سر اصالت داستانی

ابراهیم یونسی در سال ۱۳۸۸ در مصاحبه‌ای می‌گوید وی رمان زندگی و عقاید آقای تریسترام شندی اثر لارنس استرن را «از روی لج و لجبازی» ترجمه کرده‌است تا دست ایرج پزشک‌زاد را در نوشتن دایی‌جان ناپلئون رو کند. وی معتقد است این رمان عیناً از تریسترام شندی کپی‌برداری شده و صرفاً شخصیت‌ها و وقایعش بومی‌سازی شده‌اند.