توضیحات

تفسیر قرآن پاک

تفسیر قرآن پاک از کهن‌ترین تفسیرهای قرآن به زبان فارسی است. امروز بخش کوچکی از آن باز مانده‌است و نویسندهٔ اثر هم دانسته نیست. تاریخ نوشته‌شدنش قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم قمری‌است و احتمالاً قدمت آن از آنِ ترجمهٔ تفسیر طبری اندکی کم‌تر است.

این اثر ترجمهٔ اثری عربی نیست بلکه مستقیم به فارسی نوشته شده‌است و واژه‌های عربی در تفسیر قرآن پاک به نسبت کم به کار رفته‌است. نسبت شمار واژه‌های عربی به آنِ فارسی در آن، از شاهنامه بیشتر، با تاریخ بلعمی برابر و از کشف‌المحجوب هجویری کم‌تر است.

شماری از واژه‌های تازی که در فارسی متداول امروز به صورت وام‌واژه به کار می‌روند در این اثر به فارسی ترجمه شده‌اند. چنان که زکات را دهش، نهی را باززد کردن ترجمه کرده‌است. گاه واژهٔ تازی را هنگام ترجمه آورده‌است و سپس گویا از بیم آنکه خواننده مقصود وی را در نیابد پارسی واژه را هم آورده‌است و سپس توضیح داده‌است.

مثلاً در ترجمه‌ای از یکی از بندهای قرآن ایدون گفته‌است: «گفت ایشان را هرآینه از همه مردمان دیگر بر زندگانی حریص‌تر یابی ای[=یعنی] که گواژگن‌تر یابی. پارسی حرص، گواژه کردن باشد و معنی حرص، سیرناشدنی باشد از یافتن چیزی اگر چه بسیار یابد.»