توضیحات
اخلاق ناصری
اخلاق ناصِری یکی از مهمترین رسالههای حکمت عملی در دوره اسلامی است که خواجه نصیر طوسی در سال ۶۳۳ هجری قمری نوشتن آن را به پایان رساند. همچنین این کتاب از مشهورترین نوشتههای خواجه نصیر، یکی از دو کتاب نوشته شده بنا به خواست حاکم شیعه (به همراه اخلاق جلالی) در باب حکمت عملی و نخستین اثر فارسی زبان مهم در باب مذکور است که مطالب آن مبتنی بر تلفیق دیدگاه فلسفی و علمی یونان و دیدگاه اسلامی درباره انسان، خانواده و جامعه است.
اخلاق ناصری در باب اخلاق فردی، تدبیر منزل (رفتار در محیط خانه و اداره زندگی) و سیاست مدن (به تعبیر امروزی علوم سیاسی) نگاشته شدهاست. باب اول آن، خلاصهای از رساله عربی تهذیبالاخلاق یا الطّهاره اثر ابن مسکویه است.
در بخش اول کتاب نصیرالدین طوسی در مورد علت شکلگیری کتاب توضیحاتی بیان کردهاست و ما در این موضوع هیچ ابهامی نداریم.
نصیرالدین مدت نسبتاً طولانی در دربار اسماعیلیان قهستان بود و از درباریان ناصرالدین ابوالفتح عبدالرحیم ابن ابی منصور (حاکم وقت) به حساب میآمد. روزی در مجلس، ناصرالدین سخن از کتاب تهذیبالاخلاق و تطهیرالاعراق نوشته ابوعلی احمد بن محمد بن یعقوب مسکویه خازن رازی به میان آورد و از نصیرالدین خواست آن را از عربی به فارسی ترجمه کند. نصیرالدین در پاسخ گفت زیباییهای لفظی این کتاب در اثر ترجمه از بین خواهند رفت و این کتاب شامل تنها یکی از شاخههای حکمت عملی است، یعنی حکمت خلقی یا تهذیبالاخلاق. از دو شاخه دیگر (تدبیر منزل و سیاست مدن) یادی نشدهاست.
سپس پیشنهاد تالیف کتابی را داد شامل سه بخش، بهطوریکه بخش اول خلاصه کتاب تهذیبالاخلاق باشد و دو بخش دیگر به دو شاخه دیگر دانش حکمت عملی با توجه به آثار و آراء دیگر حکما بپردازد. ناصرالدین موافقت کرده و مشوق مولف در تالیف گردید. نصیرالدین به احترام ناصرالدین ابوالفتح نام این کتاب را اخلاق ناصری نهاد. بعد از انتشار کتاب و دست به دست گشتن آن بین صاحبان فضل (و کسب اعتبار) نویسنده تغییراتی در آن داد. در سال ۶۶۳ هجری قمری نیز فصلی به کتاب افزود که نسخ اولیه فاقد آنند.
اخلاق ناصری را ویکنز به انگلیسی ترجمه کرد و در سال ۱۹۶۴ میلادی در لندن در قالب «مجموعه میراث ایرانی» چاپ شد. این ترجمه مورد استفاده بزرگ علوی در چاپ کتاب قرار گرفت و بر همین اساس، بزرگ علوی واژهنامهای فارسی – انگلیسی و بالعکس به کتاب افزود.
دیدگاهی دارید؟