«ده‌ نفر قزلباش» یکی از رمان‌های ارزشمند و مهم تاریخی ایرانی است که اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران را در عصر صفوی به‌خصوص در سال‌های حکومت شاه اسماعیل، شاه طهماسب و شاه عباس به تصویر می‌کشد. این کتاب از مهم‌ترین نمونه‌های رمانِ تاریخی فارسی است. داستان از زمان شاه طهماسب اول آغاز و به دیگر شاهان این سلسله ختم می‌شود که در سال‌های پس از شهریور ۱۳۲۰ منتشر شده است.

ماجراهای کتاب «ده نفر قزلباش» از زمانی آغاز می‌شود که پس از قرن‌ها تسلط حکومت‌های مختلف و گاهی بیگانه بر گوشه و کنار ایران، صفویان با در دست داشتن دو سلاح تشیع و ایرانیت برپا خاستند تا ایرانِ از هم‌گسیخته را یکپارچه و متحد، و دست اجانب را از آن کوتاه کنند. اما دشمنان متعددی مانند ازبک‌ها، عثمانی‌ها و دولت‌های غربی نمی‌توانستند آرام بنشینند.

حرمخانه سلطنتی شاه طهماسب در ارگ تربت حیدریه به دست عبدالله خان ازبک محاصره شده است شاه صفوی که تسلیم کردن حرمخانه به ازبک‌ها را بی‌آبرویی می‌داند به ۱۸ قزلباش خود دستور می‌دهد شب و روز بتازند تا به تربت حیدریه برسند آنان باید به هر قیمتی که شده، محاصره را بشکنند و حکم مرگ زنان صفوی را به دست رئیس قراولان شاهی برسانند اما تنها ۱۰ نفر از آنان موفق به این کار می‌شوند.

«مسرور» که او را می‌توان از بزرگ‌ترین نویسندگان داستان‌های تاریخی ایران دانست، در «ده نفر قزلباش»، توانایی برجسته‌ای در روایت ماجرا، پرورش شخصیت‌ها، کاربرد زبان ویژه عصر صفوی و توصیف دقیق اوضاع اجتماعی و اداری و شیوه‌های گوناگون زندگی در آن دوران از خود نشان می‌دهد.