توضیحات

زوال کلنل

زوالِ کُلُنِل رمانی از محمود دولت‌آبادی است که در سال‌های ابتدایی دهه ۱۹۸۰ میلادی به زبان فارسی نوشته شد، اما نخستین‌بار در سال ۲۰۰۹ میلادی توسط ناشری سوئیسی به زبان آلمانی منتشر شد.

رمان زوال کلنل سرگذشت افسری وطن‌دوست در ارتش شاهنشاهی ایران است که زندگی او و خانواده‌اش در مقطع انقلاب ۱۳۵۷ ایران مرور می‌شود. داستان رمان تنها در یک شبانه‌روز می‌گذرد، اما در بازگشت به گذشته مرور و تأملی عمیق در حوادث تاریخ سده اخیر ایران و تلاش مردم در رسیدن به راه جامعه‌ای مدرن و پیشرفته را منعکس می‌کند.

خلاصهٔ داستان

سرهنگ پس از پی‌بردن به روابط خارج از ازدواج همسرش، او را به قتل می‌رساند و پس از آن قصه زندگی او در زندان ادامه پیدا می‌کند. پنج فرزند سرهنگ در بحبوحه انقلاب ۱۳۵۷ ایران، هر کدام وارد گروه‌های مختلف سیاسی شده و گرایش‌های مختلف سیاسی و اجتماعی پیدا می‌کنند و هر یک نیز بهای سنگینی را بابت فعالیت‌های سیاسی‌شان می‌پردازند.

در ایران

نشر چشمه در سال ۱۳۸۷ خورشیدی اقدام به درخواست مجوز نشر برای این رمان کرد، ولی مقام‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از صدور مجوز خودداری کردند. در اواخر بهمن‌ماه ۱۳۹۲، خبرهایی در برخی نشریات ایران منتشر شد مبنی بر آن‌که «سرانجام چاپ و انتشار کتاب زوال کلنل از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفت».

نهایتاً در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۲، وزارت ارشاد ضمن تکذیب انتشار کتاب زوال کُلنل اعلام کرد که «تاکنون مجوزی در این خصوص از سوی اداره کل کتاب و توسعه کتاب‌خوانی صادر نشده‌است».

انتشار نسخهٔ جعلی رمان

اگر چه این رمان تا کنون در ایران اجازهٔ نشر دریافت نکرده‌است، اما سودجویان بازار نشر نسخهٔ آلمانی این کتاب را به فارسی ترجمه کرده و در ایران منتشر کرده‌اند. این کتاب هم‌اکنون در بازارهای غیررسمی کتاب و هم‌چنین به صورت فایل پی‌دی‌اف در دسترس است و دولت‌آبادی از همگان خواسته‌است که این کتاب را تحریم کنند.

در تابستان ۱۳۹۳، محمود دولت‌آبادی، خبر از انتشار و توزیع نسخه جعلی این کتاب توسط سودجویان بازار کتاب داد. وی اعلام کرد که کتاب منتشرشده در کتابفروشی‌ها، نسخه ترجمه‌شده از روی نسخه آلمانی کتاب است و نحوه ترجمه آن، کاملاً با ادبیات شناخته‌شده از جانب دولت‌آبادی، قابل تمییز دادن است.

وی از طرح شکایت علیه انتشارات نشر گردون که ناشر این نسخه جعلی بوده‌است، خبر داد.

نقدها

به باور برخی از منتقدان ادبی، این رمان از روایت زندگی کلنل و خانواده‌اش فراتر می‌رود و به نقد تضادهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جامعه ایران می‌پردازد. حمیدرضا مقدم‌فر، معاون فرهنگی اجتماعی سپاه پاسداران، این رمان را «ضدانقلابی‌ترین رمان پس از پیروزی انقلاب ایران»، برشمرده و محمود دولت‌آبادی را به داشتن «پیوندهای عمیق با خارج از ایران» متهم کرد.