سرار گنج درهٔ جنی رمانی است به نویسندگی ابراهیم گلستان. وی پس از توقیف فیلمی که به همین نام ساخته بود٬ تصمیم می‌گیرد آن را به رمان تبدیل کند. این داستان در ۴۹ شماره قصهٔ تازه به‌دوران‌رسیدگی مرد دهاتی را روایت میکند. این کتاب برای اولین بار در سال ۱۳۵۳ چاپ شده و تاکنون بیش‌از ۱۲۲۰۰ نسخه از آن منتشر شده است.

اسرار گنج درهٔ جنی رمانی است که به شیوهٔ راوی دانای کل، نوشته شده است. عامل پیوند رویدادهای مختلف این رمان، گنجی است که مردی دهاتی هنگام شخم‌زدن می‌یابد.

با فروختن تدریجی تکه‌های این گنج او کاروان‌های کالاهای مصرفی را روانۀ ده می‌کند، که این امر سرانجام به هلاکت او می‌انجامد. احساسی افسانه‌وار ، که در ماجراها وجود دارد، رمان را به اثری در هجو جامعه‌ای عقب‌مانده بدل می‌کند که با اتکا به فروش منابع زیرزمینی‌، می‌کوشد مقلّد جوامع پیشرفته شود.

گلستان قبل از تالیف این کتاب فیلمی به همین نام ساخته بود، اما فیلم دو هفته بعد از اکران توقیف می‌شود. رمان اسرار گنج درهٔ جنی مانند همه داستان‌های واقع‌گرای نمادین دارای دو لایهٔ بیرونی و درونی است که به نظر می‌رسد براساس ضرب‌المثل مال بادآورده را باد می‌برد نوشته شده است. این داستان از آنجا که فکاهی است٬ از مبالغه و اغراق٬ بهرهٔ فراوان دارد.

اسرار گنج درهٔ جنی داستان تمثیلی مردی ساده و روستایی است که هنگام شخم‌زدن زمین به گنجی عظیم در زیر خاک می‌رسد. گنج، به‌تدریج زندگی مرد روستایی را دگرگون و از مسیر طبیعی منحرف می‌کند و تجمل و زرق‌وبرقی کاذب را جایگزین زندگی ساده و بی‌آلایش او می سازد.