توضیحات
اسطوره در جهان امروز
اسطوره به دو معنای واژه: داستانی «راست» و کاری الگو و نمونه که فرهنگساز است و یا افسانه‌پردازی و پنداربافی، در جهان امروز، رواج دارد. صاحبنظرانی چون، میرچا الیاده و ژیلبر دوران و دنی دو روژمون و کارل گوستاو یونگ، ثابت کرده‌اند که بعضی اسطوره‌های کهن، به مفهوم نخست کلمه، در جامه‌ای نو یا مبدل، بشر قرن بیستم را همانند نیاکانش، سحر و افسون می‌کنند و منتقدانی از طراز رولان بارت نیز بعضی تصورات واهی و دروغ را که «اسطوره» شده‌اند بی‌نقاب کرده‌اند.
در این دفتر از هر دو گونه اسطوره در جهان امروز سخن می‌رود: هم در غرب از زبان اسطوره‌شناسان بنام و هم در فرهنگ ایران، ولی در این مورد تنها به ذکر و شرح دو نمونه «اسطوره‌سازی» به معنای خیال‌اندیشی بسنده می‌شود:
نخست توهم زوال محتوم فرهنگ غرب که متفکران مغرب زمین در آن باره بسیار سخن گفته‌اند و ما غالباً نکته‌جویی‌های آنان را گاه به درستی ولی اکثراً نیم‌بند تکرار می‌کنیم و بدینگونه تصوری مثله شده و کژتاب از «غیرخودی» به دست می‌دهیم. و دو دیگر اسطوره‌ی وجود عصری زرین در تاریخ که سودای باز پرداختنش بی‌فزونی و کاستی، موجب می‌شود تا گذشته چون سایه، همه جا بعضی خوش‌باوران ساده‌اندیش را دنبال کند، و یا آنان، همواره لجوجانه در سر یک ریسمان بایستند.
به گمان نگارنده، این هر دو پدیده‌ی سخت‌جان، نمودار بحرانی است که عارض هویت فرهنگ‌مان شده است و نشانه‌ی فرار از پرسشی است که بعضی توان طرحش را ندارند و بنابراین بهشت گمشده را می‌جویند تا در پناهش آرام گیرند.
اسطوره در معنای مثبت خود مصدری معنابخش و نظام‌آفرین است که به صورت روایت کارهای شگرف و فرهنگساز و بنیانگذار تمدن قوم سینه به سینه نقل می‌شود، و در معنای منفی حاکی از تبدیل برخی پندارها و تصورهایواهی و دروغ به «اسطوره» است.
این کتاب بیشتر به آنچه از مقوله‌ی دوم که در غرب و ایران یافت می‌شود می‌پردازد و پس از بررسی برخی از اسطوره‌هایی که در جهان امروز غرب بر بسیاری از اذهان سیطره دارند، دو نمونه از اسطوره‌سازی در فرهنگ امروز ایران را معرفی و نحلیل می‌کند: یکی توهم زوال محتوم فرهنگ غرب که متفکران غربی هم درباره‌ی آن سخنانی گفته‌اند و دیگری اسطوره‌ی وجود عصری زرین در گذشته‌ها، که چون بهشتی گمشده برخی از ساده‌اندیشان را فریب می‌دهد.
دیدگاهی دارید؟