توضیحات

ظفرنامه

ظفرنامه، مشهورترین اثر شرف الدین علی یزدی است که به روزگار پیری به دستور ابراهیم میرزا در سال ۸۲۸ ق، در شیراز شروع به نوشتن آن کرد و طی چهار سال به نگارش مقاله اول آن- که اختصاص به زندگی تیمور دارد- مشغول بود؛ ماده تاریخ اتمام کتابت آن هم «صنف فی شیراز» (۸۳۱) است.

مؤلف طی چهار سال موفق به نگارش مقاله اول از کتابش شد. آن چه از فحوای متن کتاب برمی آید، شرف الدین علی یزدی، در صدد بوده طی سه مقاله، کتابی تاریخی درباره تیمور، پسرش شاهرخ و نوه اش ابراهیم میرزا تالیف کند.
مولف مقدمه را طی هفت سال از ۸۲۲ تا ۸۲۸ ق. و مقاله نخست را طی سال‌های ۸۲۸ تا ۸۳۱ ق، به اتمام رسانده است و با توجه به فوت او که در سال ۸۵۸ ق. ذکر شده است، او حداقل فرصتی بیست ساله برای اتمام مابقی مقالات داشته است.
کمال الدین عبدالرزاق سمرقندی، مشخص می‌کند که مولف وقایع دوره شاهرخ را نیز گردآوری کرده است.
مولف به دلیل فوت ابراهیم میرزا که در چهارم شوال سال ۸۳۸ ق، روی داد، انگیزه اش را در تکمیل کتابی- که وعده آن را در سه مقاله داده بود- از دست داد. به هرحال ابراهیم میرزا حامی وی بود و این کار را هم به سفارش او انجام می‌داد. هر چند که فوت ابراهیم میرزا و بی توجهی سلطان عبدالله فرزند خردسال او به این موضوع علت اصلی نیمه تمام ماندن ظفرنامه است؛ اما قتل عام بزرگان شیعه در شهر ری به جرم طرفداری از سلطان محمد جوکی در سال ۸۵۰ ق که تنها از آن میان مولف جان سالم به در برد، شاید یکی دیگر از دلایل نیمه تمام ماندن کتاب ظفرنامه، به توان به شمار آورد.

مولف در متن کتاب به صراحت اشاره‌ای به نام کتاب ندارد و در بخش‌های گوناگون کتابش به عناوین فتح نامه و صحیفه ظفر اشاره کرده است. در مجموعه منشآتش که تحریری از مقدمه ابتدای کتاب را آورده است، از این کتاب با عنوان فتح نامه صاحب قرانی یاد کرده است. اما دولتشاه سمرقندی ، عبدالرزاق سمرقندی ، میرخواند و نوه دختری او خواندمیر از کتاب مولف با عنوان ظفرنامه یاد کرده‌اند.
مولف بدون ذکر نامی از کتاب‌ها و نویسندگان، به کتاب‌هایی که قبل از او درباره تیمور نوشته شده است، اشاره کرده است. او در خلال نوشته اش یک بار به کتب عربی و فارسی و بار دیگر به منظومه ترکی و مؤلفی فارسی اشاره می‌کند. از کتاب عربی اطلاعی حاصل نشد؛ اما کتاب فارسی مورد اشاره مؤلف، باید کتاب ظفرنامه علی بن نظام تبریزی؛ معروف به نظام الدین شامی باشد، همو که مولف یک بار به کنایه از او با عنوان اهل بغداد یاد کرده است.
احتمالا منظور مولف از منظومه ترکی نیز باید مجموعه اشعار صفی الدین ختلانی باشد که برخی از رویدادهای عصر تیمور را به ترکی سروده است. و کتاب فارسی دیگری که مولف بدان اشاره کرده است، باید کتاب شمس الحسن- که تاج سلمانی به دستور شاهرخ آن را نوشت- باشد. این کتاب وقایع سال‌های ۸۰۷ ق تا ۸۱۳ ق را- که درباره احوال شاهرخ و الغ بیگ میرزا است- شامل می‌شود.