توضیحات

در هفتصدمین سالگرد درگذشت مولانا جلال الدین، شورای عالی فرهنگ و هنر درصدد چاپ قدیمی ترین شرح مثنوی (نوشته شده به سال۷۲۰ قمری) برآمد. شیخ احمد رومی از شاگردان مکتب مولویه بوده که برخی اشعار مثنوی و دیوان کبیر را با توجه به کلام خود مولانا، روایات و آیات در هشتاد فصل تفسیر و تعبیر کرده است.

هر فصل معمولا با آیه یا حدیث نبوی شروع شده و پس از ترجمه فارسی، به ابیاتی از مثنوی یا دیوان شمس استشهاد شده سپس داستانی بر وزن مثنوی درباره آن سروده و با ابیاتی از مثنوی نیز ختم شده است. نثر دقایق الحقایق از نظر روانی و سادگی به زبان محاوره نزدیک بوده و در آن از صناعات لفظی و عبارات ثقیل پرهیز شده است.

نثر این کتاب بر نظمش برتری دارد. در این کتاب برخلاف کتب عرفانی نه تنها پیرامون مناقب مشایخ صوفیه بحث چندانی نشده بلکه به برخی از آنان نیز ایراد گرفته شده است.

دکتر جلالی نائینی کار تصحیح این اثر را با همکاری محمد شیروانی از روی سه نسخه انجام داده و نسخه کتابخانه ملک را نسخه اساس قرار داده است. دقایق الحقایق اولین بار در سال ۱۳۵۴ شمسی به طبع رسید.