توضیحات

دست پنهان سیاست انگلیس در ایران

محمد‌علی شاه را روسها پس از خلع شدن از سلطنت ایران به «ادسا» بردند؛ وی در آنجا پارکی بسیار عالی خریده و در عمارتی شاهانه زندگی می‌کرد. از دولت ایران هم ماهیانه هفت تومان به عنوان مستمری دریافت می‌داشت.
در اسفند ۱۲۹۷ که بلشویکها به نزدیکی «ادسا» رسیدند به اتفاق ملکه جهان، مادر مرحوم سلطان‌ احمد‌شاه و دو پسر و یک دختر و بیست و سه نفر از ملازمین هر چه اسباب سبک وزن سنگین قیمت داشتند با خود برداشته سوار یک کشتی فرانسوی شده فراراً به استانبول آمدند؛ کشتی مزبور ظرفیت هزار نفر مسافر بیشتر نداشت.
ولی عده فراریان «ادسا» که در آن کشتی سوار شده بودند،‌ قریب به چهار هزار نفر می‌شد و محمد‌علی شاه با همراهانش در مدت چهارشبانه‌روز توی راهروها و روی بارهای خودشان گرسنه و تشنه نشسته بودند.