شماره بازیابی: ۵۶۰۳
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-45871
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: شریف اصفهانی، احمد بن ابوالفتح، قرن۱۳ ق
عنوان و نام پدیدآور: احسن القصص حشمت شاهی/ اصل از: احمدبن نصرالله تتوی؛ تحریف: احمد شریف.
تاریخ کتابت: قرن ۱۳ق.
قطع: ‮خشتی. ‭۱۴‬*‭۲۱‬سم. ‭۱۷۸‬گ. ‭۱۶‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:بیا و بنگر اگر چشم خرده‌بین داری / که سنگ ریزه بطحا عقیق و مرجان است.
جلد سیم از احسن القصص حشمت شاهی که این اقل الخلیقه… احمد الشریف از تتبع تفاسیر و تواریخ در مقام جمع و تنقیح آن برآمده الحق هر سخنش لایق محفلی است و هر کلامش قابل مجلسی امید که مقبول طبع اشرف گردد (از این اشاره و نیز از نام کتاب پیداست این تالیف (یا انتحال) برای بزرگی انجام گرفته است)، سرگذشت عهد گلزار از نظیری بشنوند عندلیب آشفته‌تر میگوید این افسانه از سخنان ابوالعباس…
انجام:(از سطوری که خوانده می‌شود):
… رساله‌ای است مسمی بمیزان الحکم در بیان یافتن قیمت چیزهای مرصع… دیگری رساله‌ای مشهور بلوازم الامکنه. در یافتن فصول اربعه و از اکثر کتب چنین معلوم می‌شود که وی…
نوع کاغذ:فرنگی سفید.
تزئینات جلد:گالینگور قرمز، عطف و گوشه میشن یشمی.
درباره احسن القصص تتوی، نک: ذریعه ۱/ ۲۸۸؛ دانشگاه ۶/ ۲۴۴۳؛ اعیان الشیعه ۱۰/ ۳۰۶-۳۰۸؛ فهرست رضوی ۳/ ۲۱؛ استوری ۱/ ۱۲۱٫
این نسخه جلد سوم از پنج مجلد کتاب است که مولف از تتبع در کتب تاریخ و تفسیر التقاط و گردآوری کرده. در آغاز این چنین آمده «اما مطالعه دقیق در کتاب نشان می‌دهد احمد شریف که در قرن ۱۳ق. می‌زیسته (و شاید همان احمدبن ابی‌الفتح بن ابی‌جعفر شریف اصفهانی است که نام او در پایان نسخه‌ای از احسن القصص و دافع الغصص ابوالجود احمدبن نصرالله تتوی مورخ ۱۲۵۲ق. بدان گونه آمده که (به نوشته امین عاملی) موهم آن تواند شد که مولف کتاب است نه کاتب، و گویا به همین دلیل مولف فهرست رضوی و استوری نیز کتاب احسن القصص و دافع الغصص را تالیف احمد شریف پنداشته‌اند ) همان کتاب تتوی را با اندکی تغییر و اضافت و حذف، به نام خویش کرده است».
احمدبن نصرالله (یا احمدبن نصیرالدین علی) تتوی ( -۹۹۶ق.) پس از اینکه به امر اکبر شاه قسمت بیشتر تاریخ الفی را به ترتیب سال‌ها نگاشت، گزیده‌ای از آن فراهم ساخت به نام احسن القصص و دافع الغصص و در دیباچه این گزیده (به نقل امین عاملی و صاحب ذریعه که نسخه کتابخانه رضوی را دیده‌اند) تصریح کرده است که «چون تاریخ الفی بسیار مبسوط و دارای ۱۸۰ هزار بیت شده است، این گزیده را از آن فراهم ساخت، و به نوشته عاملی آن را از داستان سقیفه آغاز کرده است».
در دیباچه کتاب حاضر از «تاریخ الفی» یاد نشده و نویسنده مدعی است مطالب آن را از تتبع در کتب تاریخ و تفسیر گردآورده. نسخه حاضر از سال‌های خلافت منصور دوانیقی آغاز شده و تا سرگذشت آلب ارسلان و حوادث ۴۵۰ق. اتس.
اما گذشته از این اختلافات، سرآغاز دیباچه و عنوان‌های کتاب عینا مطابق کتاب تتوی است و نیز چند فقره از کتاب تتوی را که عاملی (با نقل به تازی) آورده و یکی متعلق به حوادث سال ۴۲۱ق. و داستان رفتار محمود غزنوی با مجدالدوله پس از درگذشت مادر او سیده سته و دیگری داستان سوختن کتاب‌های شیخ ابوجعفر طوسی است پس از استیلای طغرل بر بغداد و نیز داستان سوختن کتاب‌های کهن فلسفی مصر به امر عمر خطاب، عینا با این کتاب مطابقت دارد.
گویا احمد شریف (منتحل) می‌خواسته انی کتاب را به صورتی درآورد که هر فقره و عنوان آن برای یک مجلس‌خوانی (یا منبر) آماده و مناسب باشد، زیرا علاوه بر اشارتی که خود او در دیباچه دارد یک جا پس از نقل داستانی زیر عنوان «حسرت سلطان محمود در باب مال دنیا» در حاشیه این جمله از کتاب «سلطان محمود بچشم حسرت در آن (اموال خزانه) مینگریست و میگریست… و پس از گریه فرمود تا همه را به خزانه برند و با وجود آنکه می‌دانست که از مرض خلاصی نیست دیناری بفقیر نداد» چنین افزوده:
«ولیکن نواب فلان چنین و چنان است در وجود و بخشش، هر گاه خواهد گریزی زند».
در ذیل حوادث سال ۴۰۹ق. پس از نقل سرمای سخت عراق و یخ بستن دجله مانند جیحون، از سرمای سخت و یخ بستن آب‌ها در بندر بوشهر در ۱۲۲۶ق. که خود شاهد آن بوده یاد کرده است و خود را در اینجا «متتبع» خوانده است.
برای بیشتر آشنا شدن با تصرفات منتحل در احسن القصص تتوی باید کتاب حاضر را با آن دقیقا سنجید.
احسن القصص و دافع الغصص
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نسخ.
یادداشت عملیات: انجام نسخه ناقص و چند برگ از اول و پایان نسخه وصالی شده به طوری که در دو برگ آخر جز سه سطر بالای صفحه خوانده نمی‌شود.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد هشتم، صفحه ۶۶۱۵-۶۶۱۶٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: نسخه حاضر «احسن القصص حشمت‌شاهی» اصل از احمدبن نصرالله تتوی، مولف «تاریخ الفی» و تحریف از احمد شریف.
عنوانهای گونه گون دیگر: تاریخ الفی. برگزیده
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): اسلام – تاریخ
تاریخ: ۲۰۱۵۱۱۰۱
محل و شماره بازیابی: ۱۶۱۲۷۰