توضیحات

اسرارالتوحید یااسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید کتابی عرفانی و به فارسی در سخنان و زندگینامه شیخ ابوسعید ابوالخیر (۳۷۵ ۴۴۰ ق)، عارف و شاعر نامدار ایرانی است.

یکی از نوادگان شیخ به نام محمد بن منور میهَنی در اواخر سده ۶ ق این کتاب را به نام غیاث‌الدین محمد بن سام غوری (د ۵۹۹ ق) تألیف نمود. این کتاب در سه باب راجع به احوالات و سخنان او در آغاز و میانه و آخر عمر نوشته شده است.

مؤلف آنچه را که تا روزگار خویش از شیخ و عرفای خاندان و نیز مریدان و خویشان شیخ ابوسعید درباره وی شنیده بود، گرد آورده و آن را با آگاهی‌هایی که پیش‌تر جمال‌الدین ابوروح لطف‌الله میهنی پسر عم شیخ در تألیف حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر به دست داده بود، به هم پیوست.

این کتاب قدیم‌ترین تألیف در زندگانی اولیا و از مآخذ اصلی عطار در «تذکرهالاولیا» و جامی در «نفحات الانس» به شمار می‌رود.

می‌توان به دلیل جمله‌بندی آن که به زبان محاوره زمان خود توأم با فصاحت و بلاغت است از حیث کهنگی سبک بر بسیاری از آثار مهم دوره‌های سامانی و غزنوی رجحان داد.