شماره بازیابی: ۱۱۲۴ط
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‏‫۱۰-۴۶۴۷‬
زبان اثر: عربی
عنوان و نام پدیدآور: المدخل فی اصول الفقه [ نسخه خطی]/ از: عبدالعزیز بن عمر بن مازه مرغینانی بخاری
کاتب: : کاتب: محمد بن محمد بن مسعود
تاریخ کتابت: ، تاریخ کتابت: عصر شنبه ۶ رمضان ۶۶۹ق.
قطع: ؛‏‫وزیری کوچک. ۹۴گ. ۱۷س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱بسمله الحمدلله مستحق الحمد حتی لا انقطاع و مستوجب الشکر باقصی ما یستطاع… قال الشیخ الامام الاجل برهان الائمه و سراج الامه… اعلم ان المناظره فی احکام الشریعه لتبیین الحق و رفع الشبه… فاردت ان ابتن فصولا هی متداوله بین اهل النظر… قال المناظره انما تقوم بالسوال و الجواب جمیعا فلابد من معرفه حدهما… .
۲… و هذا القدر مدخل الی معرفه اصول الفقه و به کفایه لما تحتاج الیه فی النظر عن الکثیر لمن اتقنها و عرفها بجد و تامل و الله اعلم بالصواب.
تزئینات جلد:تیماج مشکی.
نوع کاغذ:سمرقندی.
۲استدراک سقطات به ندرت در هامش برخی صفحات موجود است؛ در هامش همان صفحه یک بیت فارسی کهن دیده می‌شود.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۲۴، صفحه ۱۴۸ – ۱۴۹٫
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور: بنا به یادداشت کهنی از قرن ۷ق که ذیل رقم کاتب وجود دارد، مولف از شاگردان شمس الائمه سرخسی (د: ۴۳۸ق) است و از وی روایت می‌کند. بنا به یادداشت کهنی که بر پشت برگ آغاز وجود دارد صاحب این کتاب، تالیف دیگری به نام «المحیط» دارد و از او با عنوان «صاحب المحیط» یاد می‌کند. به گفته حاج خلیفه، اتقانی در الماذون، کتاب المحیط را به عبدالعزیز بن عمر بن مازه نسبت می‌دهد و سپس بر آن خرده می‌گیرد که «المحیط متعلق به برهان‌الدین محمود بن احمد بن عبدالعزیز، نوه مولف المدخل است و این اشتباهی است ناشی از اشتراک جد و نوه در لقب «برهان‌الدین». اما نظر به قدمت نسخه و سندیت یادداشت مزبور در باب نسبت المحیط به عبدالعزیز بن عمر و همسو بودن آن با گفته اتقانی در الماذون، باید با تامل بیشتری در قول اتقانی نگریست.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نسخ.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱بر پشت برگ آغاز یادداشت‌های متفرقه و کهنی است از جمله چند گواهی تملک فرسوده و نیز چند نقش مهر زدوده شده و نیز یادداشتی کهنه که کتاب را به صاحب المحیط نسبت می‌دهد؛ بر پشت برگ پایان، ذیل رقم کاتب مشایخ روایت مولف به قلمی از قرن ۷ق دیده می‌شود. «یروی سیدی و مولای الذی تشبث بذیل عنایته یدای استاذ زمره البشر، نقاد جواهر الفقه و النظر، موسس بنیان المذهب النعمانی مشید… الفقه السفیانی، ناصب رایات… برهان الائمه سراج الامه عبدالعزیز بن عمر، سقی الله مشهده سجال الرحمه…، عن شمس الائمه السرخسی رحمه الله و هو عن شمس الائمه الحلوانی رحمه الله و هو عن ابی علی الخضر النسفی و هو عن شیخ الاسلام ابی‌بکر محمد بن الفضل البخاری عن عبدالله بن یعقوب بن محمد الاستدمونی عن ابی‌عبدالله بن ابی‌حفص… عن ابیه ابی‌حفص الکبیر عمر عن محمد بن الحسین الشیبانی عن ابی حنیفه عن حمار عن ابراهیم النخعی عن علقمه عن عبدالله بن مسعود بن رضی الله عنهم عن النبی صلی الله علیه و سلم».
مشخصات اثر: شکل و سجع مهر:
متن یادداشت: در حاشیه فوقانی صفحه آغاز دو سجع مهر است که آنچه خوانده می‌شود «رحیم طباطبایی» است؛ ذیل رقم کاتب یک مهر دایره‌ای شکل کهن است که ناخوانا است.
یادداشت عملیات: بر پشت برگ آغاز چند گواهی تملک فرسوده و نیز چند نقش مهر زدوده شده وجود دارد؛ برگ آغاز وصالی شده است؛ صفحات ش ۱۷۸ – ۱۸۵ نسبت به بقیه نسخه، نونویس و متعلق به ح ق ۱۰ق است. برگ پایان مختصر وصالی دارد.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: نک: کشف الظنون، ۲/ ۱۶۱۹؛ الجواهر المضیئه، ۳۲۰٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: معروف به برهان الائمه و الصدر الماضی. مختصری است در اصول فقه بر پایه قواعد مناظره، مولف خود نامی بر این کتاب ننهاده است ولی بر پشت برگ آغاز نسخه به خطی کهن، نام «المدخل فی اصول الفقه» بر کتاب نهاده شده است که ظاهرا بر گرفته از عبارت مولف در پایان کتاب باشد که با عبارت «هذا القدر مدخل الی معرفه اصول الفقه» ختم کتاب را اعلام می‌کند.
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): اصول فقه