توضیحات
تحفه العالم و ذیل التحفه، تألیف میرعبدالطیف خان شوشتری، کتابى است به زبان فارسی که به موضوعات تاریخى و جغرافیایى و شعر و ادب فارسی و هندشناسى مى‌پردازد.
انگیزه مؤلف از نگارش این اثر به دست دادن آگاهى‌هایى از اوضاع شوشتر و شمهاى از محاسن و فضایل اجداد و اعمام و بنى‌اعمام خود بوده است.
کتاب در یک مقدمه و نوزده فصل تدوین گردیده است و اگر ذیل آن نیز فصلى از کتاب به شمار آید، شمار باب‌هاى کتاب به بیست مى‌رسد؛ اما تمامى فصول کتاب، سفرنامه نیست، بلکه بخش سفرنامه از فصل پانزدهم کتاب آغاز مى‌شود.
«تحفه العالم» به کسر لام، گزارش دیده‌ها و شنیده‌هاى مؤلف از ۱۱۹۰ تا ۱۲۱۶ق. در نواحى غربى ایران، عراق و هند است. مؤلف بعدها ذیل ناتمامى بر این کتاب افزوده که گزارش سفرهاى او از ۱۲۱۶ تا ۱۲۱۹ق. است.
مؤلف سفرنامه‌اش را به نام پسر عم خود سید ابوالقاسم میر عالم بهادر، از کارگزاران دستگاه ادارى هند نوشته و به همین خاطر آن را تحفه العالم نامیده است.
فصل اول تا پانزدهم کتاب مطالبى؛ چون جغرافیاى تاریخى شوشتر، وصف امامزاده‌ها و بقعه‌هاى آن، تبارنامه سادات نوریه، تبارنامه سادات مرعشى، و سرانجام زندگی‌نامه بزرگان نواحى غرب ایران را در بر مى‌گیرد.
مؤلف که از نخستین غربزدگان ایرانى و شیفته فرهنگ و تمدن اروپایى است، در فصل پانزدهم به شرح پیشرفت‌هاى اروپا در زمینه‌هاى گوناگون و گزارش آداب و سنن اروپاییان مى‌پردازد و از نخستین ایرانیانى است که از نجوم کوپرنیکوسى و گفته‌هاى نیوتن درباره جاذبه زمین سخن مى‌گوید و در آنها به دیده تحسین مى‌نگرد.
او از کشفیات تازه جغرافیایى در سراسر کره زمین؛ علل به وجود آمده جزایر، معادن، رودخانه‌ها، پیدایش ارض جدید(آمریکا) و برخى از ویژگى‌هاى آن و شهر لندن و بعضى از ویژگى‌ها و فعالیت‌های خدماتى دولت در آن، مانند فراهم کردن آب، روشن ساختن خیابان‌ها، اقدامات عمرانى دولت انگلیس در امر راه سازى، مدارس و دارالشفاهاى افزون از شمار نیز سخن رانده است. ستیز کلیسا و حکومت، تبلیغات خرافه‌آمیز پاپ و اینکه «اکنون تمام فرنگیان پیروى حکما کنند و در امر مذهب پرده‌اى دارند» امورى است که او را به خود متوجه کرده است.
دیدگاهی دارید؟