شماره بازیابی: ۱۴/ ۹۰۰۲
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41185
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: ف‍ی‍ض‌ ک‍اش‍ان‍ی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ش‍اه‌ م‍رت‍ض‍ی‌، ۱۰۰۶-۱۰۹۱ق‌.
عنوان و نام پدیدآور: تنفیس الهموم/ محمد بن حسن بن مرتضی فیض کاشانی
نام خاص و کمیت اثر: ۱۹۲پ- ۱۹۵پ.
قطع: ‮دو، ۹۵۲ برگ، یک برگ، ‭۱۲/۵‬*‭۱۹/۴‬، سطرها و اندازه‌ها مختلف.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«می‌کنم حمد خالق یزدان / که دلم را گسست از دو جهان»
«می‌کنم بعد از آن درود نثار/ بر نبی و وصی و اهل و تبار»
انجام:«چون جواب سؤال شد معلوم / شد در آن هم زیاده زان مفهوم»
«بس کن ای فیض از کلام و حدیث / حق نگهدارت ز خبث خبیث … »
«وان که پاک طینتش از عیب / در دل از عیب ناک نبود ریب»
«سخن ضیف یاقت چون انجام / ختم شد والسلام و الاکرام.»
نسخه دارای چند سطر به سیاق می‌باشد.
تزئینات متن:در بیشتر رساله‌ها عناوین و نشانی‌ها به شنگرف.
رکابه نویسی:بیشتر رساله‌ها رکابه دارد.
نوع کاغذ:بیشتر نسخه نخودی آهار مهره دو پوسته شده.
تزئینات جلد:تیماج قهوه‌ای مجدول، قطر: ۳٫
۱در حاشیه تصحیح شده است.
در برگ ۱۰۵ ر این بلاغ قرائت دیده می‌شود: «بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدله رب العالمین و الصلوه علی خیر خلقه محمد و آله اجمعین. و بعد فقد قرأ علی الاخ الفاضل العالم المتقی مولانا احمد بن المرحوم المغفور مولانا عبدالحی المعارف من اوله الی هنا قرأه فهم و تدقیق و انا العبد الفقیر الی الله القدوسی حبیب الله بن علی الطوسی عفا الله عنه.»
نسخه سه بار قیمت‌گذاری شده است: نصف قرش (که خط خورده است)، ۴ قروش و یک بار به سیاق.
۲رساله اول با چند حاشیه به امضای منه رحمه الله آمده است.
فهرست رساله‌های مجموعه در پشت طبله اول جلد نوشته شده است.
نک: کتابشناسی فیض کاشانی، ص ۱۰۹ و ۱۲۷ و ۱۴۴- ۲۵۱٫
دارای معمای مولانا میر حسین به اسم فصیح و بیک، معمای مولانا محمد نصرالله به اسم کامی، معمای مولانا جلال‌الدین محمد به اسم سلطان خلیل.
مثنوی عرفانی کوتاهی است که می باید آن را در اواخر عمر سروده باشد. چه فیض در آن از هشتاد سالگی خو سخن گفته است:
عشر هشتم ز عمر شد آخر / بر جبین آن چه بود شد ظاهر (۱۹۲پ)
از سوی دیگر فیض از این مثنوی در فهرست دوم تألیفات خود (نوشته شده در ۱۰۸۹ق) یاد کرده است که زمات تقریبی سرایش آن را معلوم می‌کند. بنابراین این ابیات مربوط به زمانی است که شهرت فیض روزافزون بوده و همانطور که خودش سروده:
شعر و تصنیف من به هند رسید / شهرت کاذبم به سند رسید
صیت من رفت تا به خطه شام / سوی من رو نهاد خاص و عوام (۱۹۲پ)
در اصول و فروع شرع شریف / کرده‌ام تا به قریب صد تصنیف
نثر و منظوم و فارسی عربی / کرده‌ام در افاده بوالعجمی (۱۹۳ر)
تاکنون نسخه دیگری از تنفیس الهموم پیدا نشده و نسخه حاضر منحصر به فرد است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۳این مجموعه چند کتاب و رساله جدا بوده که در یک مجلد صحافی شده است.
مشخصات اثر:
شکل و سجع مهر:
یادداشتهای تملک:
متن یادداشت:
در دو برگ ابتدای نسخه، مهر مدور بزرگ «المتوکل بالملک اللطیف عبده محمد شریف ۱۰۶۵» (این مهر در برگ ۱۴۴ ر نیز حک شده است)، مهر بیضوی: «شرافت ز مهر علی یافت شریف ۱۰۶۰» (و تکرار آن در برگ‌های ۱۰۷ ر و ۱۳۱ ر)، مهر مدور با سجع: «مبشراً برسول یاتی من بعدی اسمه احمد»، یک مهر بیضوی کمرنگ ناخونا، در برگ ۱۴۴پ مهر تملک بیضوی با نقش: «المتوکل عبده محمدباقر …» (بقیه از بین رفته)، در صفحه ۱۴۷ ر مهر چهارگوشی ۳ بار نقش بسته بوده اما هر سه را محو کرده‌اند، حک شده است.
در دو برگ ابتدای نسخه، تملکی به این عبارات: «هو المالک، قد استکتبه الفقیر الی الله اللطیف احمد بن عبدالحی الشریف … (وصالی شده)، برگ ۱۴۴ پ تاریخ ولادت عبدالرزاق در شب سه‌شنبه ۱۸ جمادی‌الاولی ۱۰۶۷ ق، برگ ۱۴۵پ تملک محمد امین و نیز در چندین جای نسخه یادداشت تملک کتابخانه و خریداری نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر ۱۳۴۸ش آمده است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد ۵۲، صفحه ۵۸۸- ۵۹۶٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: دارای اشعار پراکنده‌ای از شعرای مختلف مانند شیخ سعدی، حسن دهلوی، قاضی نور، شیخ فیضی، امیرخسرو، رومی، شیخنا مد ظله العلی، عرفی، شیخ الرئیس، الغ بیگ میرزا، بابا نصیبی، لسانی، میر حضوری، امام فخر رازی، قاضی احمد فکاری.
صحافی شده با: اثبات الواجب/ ابوالحسن بن احمد ابیوردی کاشانی۵۱۹۳۲۳
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): عرفان
تاریخ: ۲۰۱۵۰۶۰۹
محل و شماره بازیابی: ۱۷۹۰۹۷