شماره بازیابی: ۹۰۳۴
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41358
زبان اثر:
فارسی
عربی
سر شناسه: ی‍وس‍ف‍ی‌ ه‍روی‌، ی‍وس‍ف‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د، ‏‫ – ‏۹۵۰ق .‬
عنوان و نام پدیدآور: جواهر اللغه/ محمد بن‌ یوسف طبیب هروی
کاتب: : باقر بن‌زین‌العابدین گلپایگانی
تاریخ کتابت: ، ۸ محرم ۱۲۵۰ق.
قطع: ؛ ‮یک، ‭۱۶۶‬، یک برگ، اندازه متن: ۹*‭۱۶/۵‬، ‭۲۳‬س، اندازه جلد: ‭۲۰/۱‬*‭۲۹/۵‬‬.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«حمداً لعلام اعطی ذوی الافهام تحقیق دقایق اللغات العربیه و شکر الوهاب ابدی علی اولی الالباب … باب الهمزه الابط باطن المنکب و بکسر الباء یذکر و یؤنث و الجمع اباط و یقال له بالفارسیه بغل.»
انجام:«و هو آخر الامراض الحاده فان التجربه قد شهدت ان بعد الاربعین قل ما یأتی بحران دفعه.»
انجامه:«تمت الکتاب فی هشتم شهر محرم الحران سنه خمسون و مائتین بعد الالف من الهجره النبویه صلی الله علیه و آله و سلم حرره اقل العباد کمترین باقر ولد آزین العابدین گلپایگانی زاده قدره و شرفاً بمنه وجوده و کرمه سنه ۱۲۵۰»
تزئینات متن:عناوین و نشانی‌ها به شنگرف.
کلمات مدخل با شنگرف نوشته شدهو یا خطی از شنگرف بر فرازشان کشیده شده.
رکابه نویسی:کاتب به جای آنکه رکابه را به صورت مورب در پایین صفحه بنویسد آخرین کلمه سطر پایانی برگ‌ها را در اولین سطر برگ بعد تکرار کرده است.
نوع کاغذ:فرنگی شکری نازک آهار مهره، ته نقش‌دار با نشان شیری که تاجی بر سر دارد.
ویزگی های درون جلد:تاج‌مانند مزینی محصور شده است و عبارت battagio و و در برگ‌های رو به روی آن عبارت de etrrari 18.
تزئینات جلد:میشن قهوه‌ای مجدول گروهی، قطر: ۷/۲٫
در سمت راست بالای ورق وسط هر جزو نشان صحاف به صورت (ء) دیده می‌شود.
۱نسخه کامل است.
نسخه در حاشیه تصحیح شده است.
نک: فرهنگنامه‌های عربی به فارسی، ص ۱۹۷- ۱۹۹؛ دنا، ج۳، ص ۱۱۱۰؛ فهرستواره، ج۵، ص ۳۴۰۴؛ مخطوطات اللغه العربیه، ص ۵۲۰؛ نشریه نسخه‌های خطی، ج۳، ص ۱۰ و ج۵، ص ۷۰۳ و ج ۱۱- ۱۲، ص ۱۲۴ و ۹۰۷؛ ملی تهران، ج۱۰، ص ۳۸۳- ۳۸۴ (در آن جا زمان زندگی مؤلف را سده ششم دانسته‌اند که صحیح نیست)؛ دانشگاه تهران، ج۱۰ف ص ۳۴۳۲؛ مخطوطات الطب الاسلامی فی مکتبات ترکیا، ص ۳۳۸؛ مشترک پاکستان، ج ۱۴، ص ۱۶۷؛ کتابشناسی نسخ خطی پزشکی ایران، ص ۹۵٫
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نسخ.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۳جزوه‌ها ۸ برگی است.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن یادداشت:
نسخه از جعفر سلطان القرایی در آذر ۱۳۴۸ش خریداری شده است.
دارای مهر کتابخانه جعفر سلطان القرایی.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد ۲/ ۲۹، صفحه ۶۴۹- ۶۵۰٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: در این فرهنگ واژه‌های متداول عربی و سریانی و یونانی و لاتین که در زبان طبی عربی متداول بوده به ترتیب حروف اول و دوم کلمات تدوین و بیشتر به فارسی و گاهی به عربی گزارش شده است. احوال برخی از اطباء و فلاسفه معروف هم با استفاده از تألیف شهر زوری در کتاب آمده است. هروی دو فرهنگ پزشکی کوچک و بزرگ دارد. نخستین آنها همین جواهر اللغه است که در شوال ۹۲۴ق تألیف و به جلال الدین ملک دینار غوری اهدا شده است. پس از آن در اثر پیش آمدهای خونین خراسان (حملات صفویه و ازبکان) آن را در بوته فراموشی نهاد و ۱۴ سال بعد در رجب ۹۳۸ ق با اضافات بیشتری کتاب را برای ظهیرالدوله محمدامیر بیگ وزیر از نو تألیف کرد (با نام بحرالجواهر)، دیباچه دو کتاب نیز مانند سایر مطالب آنها یکی است. منابع کار هروی دو دسته بوده است: یکی کتابهای پزشکی و دیگر لغتنامه‌های عمومی. نام این کتاب‌ها آن چنان که خود او در آغاز کتاب نوشته، اینهاست: قانون و شروح آن، شفا، المنهاج، التقویم، الحاوی الکبیر، الموجز و شروح آن، نزهه الارواح، القاموس، الدستور، المغرب، المهذب، التاج، الدیوان، الصحاح، و آن چه در این منابع نیامده بود ولی از طبیبان زمان شنیده بود.
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): فرهنگ پزشکی
تاریخ: ۲۰۱۵۰۶۲۹
محل و شماره بازیابی: ۱۷۹۱۴۰