شماره بازیابی: ۱۷۶۶
شماره مدرک کتابخانه مجلس: ‭۱۰-۲۲۴۰۵
زبان اثر: عربی
عنوان و نام پدیدآور: حاشیه شرح تجرید [نسخه خطی]/ از: محمدمسیح فسوی.
قطع: ؛ رقعی. ۵/ ۱۸*۵/ ۱۹ سم. ۲۳۰ ص. ۱۴ س.
یادداشتهای کلی: در قرن ۱۲ق چند تن از دانشمندان به نام مسیحا یا مسیح‌الدین یا محمد مسیحا شهرت داشته‌اند و همه تقریبا از نظر عصر، پادشاهان و علمای معاصر، مشترک هستند حتی چند تن از ایشان، در استاد و در داشتن پیشه شاعری و در ممدوح شرکت داشته‌اند.
در نجوم السماء ترجمه سه تن از علمای قرن خود را به همین نام آورده: ۱٫ محمدمسیح کاشانی که در شعر «صاحب» تخلص می‌کرده و از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده. در جوانی درگذشته و شیخ علی حزین صاحب تذکره حزین او را درک کرده (نجوم السماء ۱۹۴) و همو است که تحفه سلیمانیه برای شاه سلیمان صفوی نوشته است (ذریعه، اعیان الشیعه).
۲٫ محمد مسیح بن اسماعیل معروف به مسیحا فسایی از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده و حزین مزبور خود شاگردی او کرده…وی در اشعار عربی «مسیح» و در فارسی «معنی» تخلص می‌کرده.
‏ نک: ش ۱۷۳۸ و ۱۷۳۷٫
۳٫ مسیح‌الدین محمد شیرازی که از مجلسی دوم اجازه داشته. اشتراک اینان در تمام خصوصیات باعث شده که درباره ضبط تاریخ درگذشت و فهرست مولفات مسیحای کلامی و فیلسوف، صاحب اثبات الواجب و حاشیه بر حاشیه خفری اشتباهات و اشکالاتی رخ دهد.
۲…ثم اعلم ان ما نقله المحشی فی تلک المبحث عن حاشیه المطالع و جعل هذا الکلام اشاره الیه فالظاهر انه غیر واقع موقعه بل الظاهر من هذا الکلام…ان العلوم المدونه قد یوجد فی الذهن بکنهها الذی هو التصدیق بجمیع مسایلها…و لا التفات فی هذا الکلام الی ان الاول وجود ذهنی لها بنفسها و الثانی وجود لها بصورتها و ان امکن تطبیقه علی ذلک المرام بتکلیف فتدبر.
نوع کاغذ:دولت‌آبادی.
تزئینات جلد:ساغری سبز.
۱بر پشت نخستین برگ با خطی که بی شباهت به خط نسخه نیست نوشته شده: حاشیه عالیحضرت علامی فهامی استاد المدققین مولا محمد مسیحا فسایی دام ظله بر متعلقات امور عامه تجرید.
نک: اعیان الشیعه، ۴۷/ ۲۹ و ۴۸- ۶۷- ۶۸؛ شمع انجمن، ۴۳۹؛ روز روشن، ۳۷۴؛ خوشگو، ۳۳۰- ۴۲۵- ۲۵۲؛ ذریعه، ۳/ ۴۴۲؛ ریحانه الادب؛ نصرآبادی، ۱۷۴؛ نجوم السماء، ۱۹۴، ۱۹۵- ۲۰۱ و ۲۰۶- ۲۰۷٫
کتابی که در کار معرفی آن هستیم (چنان که در نسخه نوشته شده) از مولا محمد مسیحا فسایی است و به نظر می‌رسد که از تالیفات مسیحای فسایی صاحب حاشیه بر حاشیه خفری است، زیرا تا آنجا که نگارنده تتبع کرده برای آن دیگران، در فلسفه تالیفی یاد نشده است.
این حاشیه (در نسخه ما) تا مبحث وجود ذهنی از امور عامه نوشته شده.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱قال الشارح ای علی آله و اصحابه الموصوفون اعلم ان موصوف الاکرام اما متعدد فیتعین کونه محذوفا و کون اسم التفضیل المضاف بالمعنی الاول الذی لا یعتبر فیه المطالبته و اما مفرد فاما متناول للمتعدد فیتعین کونه محذوفا…نظرا الی انه ترد علی جعل الموصوف معینا ان استحقاق الصلوه بعد النبی لا ینحصر فی واحد مع انه مخالف شریعه المصنفین…و اما…الباقیان فهما مستنبطان مما ذکره السید الشریف… .
وضعیت استنساخ نسخه: دارای جدول آب‌طلا و لاجورد که در زمان زندگی مولف کتابت شده.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نسخ پاکیزه.
یادداشتهای مربوط به عنوانهای مرتبط: ‏
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱از مسیحا دیباچه‌ای در این نسخه نیست و تعلیقات از شرح قسمتی از خطبه شروع می‌گردد.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۳۲۷- ۲۳۲۸٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: حاشیه بر شرح تجرید تا قسمتی از امور عامه است.
تاریخ: ۲۰۱۲۱۰۰۴
محل و شماره بازیابی: ۱۲۲۵۱۱