توضیحات
خلاصه المعارف
بَنوری، ابوعبدالله آدم بن اسماعیل، ملقب به معزالدین (د ۱۳ شوال ۱۰۵۳ق / ۱۵ دسامبر ۱۶۴۳م)، از عارفان سلسلۀ نقشبندیۀ مجددیه و از نامدارترین خلفای شیخ احمد سرهندی. وی از سادات حسینی بود و سلسلۀ نسبش، چنانکـه خود در مقدمۀ کتاب نکـات الاسرار آورده است، از سوی پدر با ۲۹ واسطه به امام موسی بن جعفر(ع) می‌رسید.
شیخ آدم بنوری را به عنوان مؤسس طریقۀ «مجددیۀ آدمیه» یا «احسنیۀ نقشبندیه» دانسته‌اند. همچنین او را با القابی چون «خلیفه الزمان» و «قطب الاقطاب» خوانده، و کرامات بسیاری به او نسبت داده‌اند (غلام سرور، ۱ / ۶۳۲ – ۶۳۵؛ خانی، ۱۹۰؛ احمد، ۲۳۵؛ میان صاحب، ۲۷۹). نه تنها شاگردان شیخ آدم، بلکه خود او نیز دربارۀ خویشتن غلو می‌کرد. او خود را بالاتر از خواجه قطب‌الدین بختیار کاکی، شیخ فریدالدین گنج شکر و نظام‌الدین اولیا می‌دانست و مدعی بود که اگر آنان در زمان او می‌بودند، می‌بایست شاگردی مریدان او را می‌کردند (نک : مجددی، محمد احسان، ۱ / ۵۶۱). در هر حال، وی به پیروی از سنت و استقامت در شریعت و طریقت و پرهیز از بدعت شهرت داشت و خلفای او نیز به پیروی از سنت مشهور بودند (بدرالدین، ۲ / ۳۸۳؛ غلام سرور، ۱ / ۶۳۰ ؛ میان صاحب، ۲۷۸؛ فرید صاحب، ۲۸؛ مجددی، محمد احسان، ۱ / ۵۶۲ بب ).
بنوری به پیروی از شیخ احمد سرهندی در آغاز معتقد بود که حقیقت کعبه بر حقیقت محمدیه و حقیقت سایر انبیا برتری دارد. هنگامی‌‌که وی در حجاز در حضور جمعی از علما این عقیده را ابراز کرد، شیخ احمد قشاشی، از علمای حاضر با او به احتجاج برخاست و مباحثۀ میان این دو به درازا کشید و سرانجام، شیخ آدم پذیرفت که حقیقت محمدیه افضل از حقیقت کعبه است، اما همچنان بر عقیدۀ خود مبنی بر افضلیت حقیقت کعبه بر سایر پیامبران و نیز مؤمنان استوار ماند (مجددی، محمداقبال، احوال…، ۱۵۱-۱۵۲؛ رضوی،II / ۳۳۹ ). محمدامین بدخشی شرح مناظرۀ شیخ آدم بنوری و شیخ احمد قشاشی را در رساله‌ای با عنوان المفاوضه بین الانسان و الکعبه آورده است (منزوی، همان، ۳ / ۱۹۵۹-۱۹۶۰).
دیدگاهی دارید؟