شماره بازیابی: ۲۳۸۸
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭۱۰-۱۷۳۸۲‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: دیوان بیدل شیرازی/ از: حاج میرزا رحیم بن محمد طبیب اصفهانی متخلص به بیدل
کاتب: : محمد زکی نوری
تاریخ کتابت: ٬ ۱۳۰۳ق.
قطع: ‮؛ ‭۱۳/۵‬*‭۲۱‬سم. ‭۷۶‬ص. ‭۱۵‬س. اندازه نوشته ۸*‭۱۵‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱مشو مغرور ای غافل بدین یکروزه دنیا/ که این دولت نمی‌ماند برای هیچکس برجا.
۲شرم بادت ز آنچه میگویی که باشد جای شرم/ شکوه در دوران شه بیدل ز دوران تا بکی.
تزئینات متن:عنوان‌ها قرمز.
تزئینات نسخه:جدول و کمند زر و الوان دو سرلوح مذهب مرصع ص۱ و ۵۰٫
نوع کاغذ:فرنگی آبی.
تزئینات جلد:مقوای سیاه ترنج و حاشیه طلایی.
مراثی (ص۵۰-۷۶) ترکیب بندی است در ۳۳ بند که هر بند آن در مرثیه یکی از ائمه است. به ترتیب: حضرت رسول (ص)٬ حضرت فاطمه (س)٬ حضرت علی (ع) حضرت امام حسین (ع) و از بند ۵ تا ۳۰ در مرثیه امام حسین (ع) و وقایع کربلا است. بند ۳۱ مرثیه امام موسی ارضا (ع) و بند ۳۲ مرثیه علی بن موسی الرضا (ع) و بند ۳۳ خاتمه مراثی است و در پایان نسخه یک قطعه نوحه در شهادت اما محسین (ع) است جمعا ۲۴۳ بیت.
آغاز: چون خاطر رسول ازین خاکدان گرفت/ روحش هوای کنگره لا مکان گرفت.
انجام: بیدل شوریده میگوید بفریاد و فغان/ پشت امت خم شد از بار گنه همچون کمان/ ای رسول انس و جان/ رحم کن بر امتان.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق کتابت خفی خوش.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱ص۴۵ تا ۴۹ و پنج صفحه در آخر نانوشته.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد چهارم٬ صفحه ۳۲۶۷٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: پدرش به امر کریم خان زند به شیراز رفت و بیدل در شیراز متولد شد.اجداد او در دربار صفویه به طبابت اشتغال داشتند . برادرش محمد باقر ملا باشی مولف بحر الجواهر و پسرش میرزا علی فخرالدوله متخلص به فخر و نوه‌اش محمد حسین متخلص به همدم و نبیره‌اش قاسم متخلص به ضیاء است. بیدل در دوران فتح علی شاه و اوایل جلوس محمد شاه می زیست و در ۱۲۵۸ق. در مراجعت از سفر حج در قم درگذشت. دیوان او شامل دو قسمت است (نک: ذریعه ج۹٬ ب۱، ص ۱۵۳؛ فرهنگ سخنوران ص۹۶ و ۹۷٫) قصاید (ص۱-۴۱) در مدح حضرت علی (ع) فرمانفرما محمد شاه غازی حضرت حجت (ع) حضرت رسول (ص) فتح علی شاه ده قصیده ۵۹۰ بیت.
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): شعر فارسی – قرن۱۳ ق
تاریخ: ۲۰۱۲۱۲۲۵
محل و شماره بازیابی: ۱۶۱۳۹۹