توضیحات

دیوان شمس‌الدین محمد حافظ بر اساس نسخه‌های ۸۱۳، ۸۲۱، ۸۲۲، ۸۲۳، ۸۲۴ و ۸۲۷ هجری قمری

هرچند خواجه حافظ در حیات خود به جمع دیوان و ترتیب آن نپرداخت؛ ولی غزلیات و اشعارش را در دفتر خویش ثبت و ضبط می‌کرد و افزون بر این در طول حیات شاعری‌اش که زاید بر پنجاه سال بوده است، کاروانیان و مسافران غزل‌های او را به اقصی نقاط ممالک اسلامی به عنوان تحفه و ارمغان می‌بردند و میان عاشقان کلام او توزیع می‌شد و آنها را تکثیر می‌کردند.

مجموع غزلیات او در نسخه‌های نزدیک به زمان او در حدود پانصد غزل است. ابیات غزلیات هر نسخه با نسخه دیگر یکسان و همخوان نیست. این تفاوت و کمی یا زیادی را نمی‌توان ناشی از عمل کاتبان دانست.

این تغییرات و اختلافات به‌یقین ناشی از تجدیدنظرطلبی خود اوست؛ بدین ترتیب هرگاه پانصد غزل او را تقسیم بر پنجاه سال کنیم و سال‌های عمر شاعری او را محدود به پنجاه سال کنیم، می‌نگریم هر سال ده غزل سروده است؛ ولی به احتمال زیاد غزلیات حافظ محدود به همین تعداد نبوده است.

این کتاب تصحیحی از دیوان غزلیات و اشعار حافظ بر اساس شش نسخه و نسخه‌های ۸۱۳، ۸۲۱، ۸۲۲، ۸۲۳، ۸۲۴ و ۸۲۷ هجری قمری است. این شش نسخه اساس مصححان بوده و در کنار آن از نسخ دیگری نیز استفاده کرده‌اند.