شماره بازیابی: ۱۰۵۸
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭۱۰-۱۹۴۶۵‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: دیوان مختاری غزنوی [نسخه خطی]/ از: عثمان بن محمد غزنوی ملقب به سراج‌الدین متخلص به مختاری.
محل کتابت: شهر آکره.
کاتب: یحیی نام.
تاریخ کتابت: ۱۰۱۰ق.
قطع: وزیری. ۱۵*۲۶سم. ۲۰۳گ. ۱۹بیت.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:دو بیت آغاز و انجام آن این است:
یاقوت ناب در کف او گشته آفتاب/ مینای سبز بر سر او بسته سایبان
لیکن آخر ز جنان روی که من نتوانم/ برسانم بوجیه و بشرف شکر تو هم
مختاری گذشته از این مثنوی هنرنامه، مثنوی دیگری به نام «شهریار نامه» به تقلید شاهنامه فردوسی دارد که قسمتی از آن در موزه بریتانیا موجود است و چنان‌که در خاتمه آن کتاب به نظم گفته شده، شاعر آن را به امر و فرمان سلطان مسعود غزنوی در سه سال به رشته نظم آورده است.
وفات مختاری در تذکره تقی‌الدین کاشی (خلاصه الاشعار) در ۵۳۴ یا ۵۴۴ق. به تردید نقل گردیده ولی در فهرست کتابخانه موزه لندن، به نقل از همین تذکره در ۵۴۴ق. و در شاهد صادق در ۵۳۵ق. و در آتشکده آذر، در ۵۴۴ق. معین شده ولی چون می‌دانیم که مختاری به مدح سلیمان بن محمد بن ملکشاه پرداخته و این پادشاه سلجوقی از موصل به عراق آمده و این مدح هم ظاهرا در هنگام سلطنت او است و سلطنت وی هشت ماه طول کشیده و در ۵۵۵ق. آغاز گردیده، بنابراین مختاری تا این سال زنده بوده است.
شرح حال مختاری در قزوینی، ص ۱۵۰-۱۵۱؛ تاریخ گزیده، ص ۴۷۰-۴۷۱؛ عکسی، تذکره الشعرا، ص ۹۳-۹۴؛ هفت اقلیم، ص ۲۶۶-۲۷۱ م.س؛ آتشکده آذر، ص ۱۱۸-۱۲۱؛ المآثر و الاثار، ۱/ ۵۹۸-۶۰۷؛ سپهسالار، ۲/ ۶۷۲-۶۷۴؛ شاهد صادق، ص ۳۶۸ نسخه خطی مجلس و تذکره تقی‌الدین کاشانی نسخه خطی آقای صادقی انصاری و طبقات سلاطین اسلام، ص ۱۳۵-۱۳۸ و ۲۵۹-۲۶۱ و روضه الصفا و غیره نگارش یافته است.
تزئینات جلد:تیماجی.
از طرز خط و جدول‌کشی و کاغذ و قطع کتاب مسلم است که دیوان عنصری و مجد همگر را که قبلا معرفی کرده‌ایم پیوسته این دو نسخه بوده و نویسنده مجموعه‌ای از دیوان‌ها نگاشته بوده و کتاب‌فروشی آنها را از یکدگر جدا ساخته و فروخته است، از اول و آخر دیوان ازرقی که از ص ۱-۱۰۲ نسخه می‌باشد برگ‌هایی افتاده و در ح ۱۸۵۰ بیت می‌باشد.
دیوان مختاری از ص ۱۰۳ آغاز شده.
این دیوان در ح ۵۶۵۰ بیت و شامل قصائد و ترکیب‌بندها و رباعیات و مثنوی «هنرنامه یمینی» می‌باشد و بیت نخستین نسخه این است:
بدیده بود که بر سنگ کاو بود آن گنج/ از آن چو خاکش بر پشت کاو ساخت مکان
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور: مولف که گاهی هم عثمان تخلص می‌نموده و از شعرای ق ۵ و ۶ق. می‌باشد.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع کاغذ:بخارائی.
صحافی و دسترس پذیر بودن اثر: ‏
یادداشت عملیات: ‏ از نخستین قصیده‌ای که دیوان‌های قدیمی بدان آغاز گردیده ۱۲ بیت افتاده.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۶۲-۱۵۶۳٫ ‏
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: (شامل دیوان مختاری و ازرقی است).
تاریخ: ۲۰۱۲۱۰۰۳
محل و شماره بازیابی: ۱۱۵۰۶۰