توضیحات
بَهجَت الرّوح، رساله‌ای در موسیقی به زبان فارسی تألیف عبدالمؤمن‌بن صفی‌الدین. عبدالمؤمن، این رساله را با استفاده از منابع عربی و یونانی نوشته است. ابواب دهگانه کتاب مشتمل است بر:
مبدأ علم موسیقی، گفتار حکما درباره این علم، نسبت موسیقی با انسان، نسبت موسیقی با کواکب سبعه، بحور اصول و حرکات هر یک، علم الادوار موسیقی به نظم، ترکیب پرده به حسب سیر عطارد و زهره، نغمه مناسب حال هرکس، شمار بانگ هر پرده، سلوک صاحب این هنر و منشأ مقامها و نسبت پرده‌ها به کواکب و عناصر و فصول اربعه.مندرجات بهجت الرّوح ـ به رغم شباهتهایی که با آثار صفی‌الدین ارموی و عبدالقادر غیبی مراغی دارد ـ حاوی نکاتی افسانه‌ای، غیرعلمی، مبالغه‌آمیز و گاه بدیع است، از جمله:
حلول روح به جسم آدم در پی آواز خواندن جبرئیل در مقام راست؛ الهام‌پذیری آهنگها از صدای حیوانات مثلاً بوسلیک از موش، دوگاه از گربه، چهارگاه از حمار و نیریز صغیر از ماهی؛ انتساب اختراع آلات موسیقی به برخی از حکما که گاه نامهای غریب دارند؛ تقطیع ایقاعی با حروف و علائم غیرمعمول، مانند «تن دره دیم دیم» و «تن‌تنه دره دیم تله تن»؛ در حالی که در کتب مشابه از «تن تنن تننن» استفاده می‌شده است.
در این کتاب، از فواصل و نحوه استخراج آنها از وَتَر، که بخش مهم رساله‌های موسیقی بوده، ذکری نرفته است. با اینهمه، ایجاز این اثر و کمی آثاری از این دست در چند قرن گذشته، اهمیت آن را در نظر صاحبنظران دو چندان کرده است.
احتمالاً در دوره‌ای که این رساله تألیف شده، جنبه عملی موسیقی بر جنبه نظری آن برتری داشته است.بهجت الروح را نخستین بار، در ۱۳۲۲ ش/۱۹۴۳، یاسنت لویی رابینو تصحیح، و از فارسی به انگلیسی ترجمه و چاپ کرده است.
دیدگاهی دارید؟