توضیحات
درآمد:
احسان طبری را به حقّ از برجسته‌ترین مُبدعین و مُحرّکینِ تحوّلِ زبانِ فارسی شناخته‌اند که بسیاری واژه‌های رایج امروز در زبان و ادبیّاتِ فارسی مانند: “دستاورد”، “بسیج”، “تاریک‌اندیش”، “بُرون‌رفت”، “روشن‌فکر”، “شب‌زده”، “نماد”، “سَنگلاخ”، “ژَرفِش”، “مَردُمِش” و غیره… توسطِ او، و یا با ذوق و طبع و نظرِ او ساخته شد و رواج یافت و هم‌اوست که در ابداعِ واژه‌هایی برای رساکردن زبانِ فارسی در بیان مفاهیمِ جهانِ مدرن در کنارِ زنده‌یادان دهخدا، معین، مُصاحب، امیرحسین آریان‌پور، غلام‌حسین صدری‌افشار و محمّد خلیلی، از پیش‌رُوان این عرصه مهمّ محسوب می‌شود. با این‌که هنوز برخی ازاین واژ‌گانِ زیبای فارسی نظیر “ژَرفِش” (اسمِ مصدر از صفتِ “ژرف” با افزودنِ حرفِ “ش”) یا “مَردُمِش”(اسم مصدر از اسمِ “مَردُم”) به مرحله همهفهم و رایج و کاربردِ شایسته خود در زبان و ادبیّاتِ میهنِ ما نرسیده، امّا در برخی از آثارِ قلمی طبری و برخی نویسندگان کاربردهایی د‌ارند.
زنده‌یاد طبری در مقاله‌ای با عنوان “توضیحِ کوتاه درباره برخی ایراداتِ لفظی” مندرج در مجله دنیا (شماره ۷ مهر ۱۳۵۹) می‌گوید: “مَردُمِش” “در مقابلِ واژه دشوارِ انگلیسی Hominisation [آمینیزاسیون- متفاوت باواژه Humanization اومانیزاسیون]که معادلِ فارسی ندارد، به‌معنای “روندِ تدریجیِ تبدیلِ پریمات‌ها [نَخُستی‌سانان Primates] به انواع مختلفِ انسان‌وارها و انسان‌ها” است” و سپس می‌پرسد: “چه مانعی دارد که ما معادلِ “مَردُمِش” را و حتّی مصدرِ “مَردُمیدن” را بسازیم؟
طبری که در سراسرِ عمرِ گران‌مایه، با قلم و قدمِ خود همواره ستایش‌گرِ “حَماسه انسان” و خواهانِ انسانی‌شدن جامعه، تاریخ، طبیعت وکیهان بود، دربرخی آثارِ نشریافته در مجلّه معتبرِ”دنیا” و مجموعه مقالاتِ گردآوری‌شده در مجموعه دوجلدی “نوشته‌های فلسفی و اجتماعی” به تبیینِ رَوَندِ “مَردُمِش” و مراحلِ آن پرداخته و بسته به موضوعِ بحث، معنای واژه “مَردُمِش” را با افعالِ متفاوتِ “انسان‌شدن”، “انسانْ‌زایی”، “انسانی‌شدن” یا “انسانی‌کردن” برابرگرفته که آگاهی از مفاهیم و کاربُردهای آن برای خواننده جدّی و علاقه‌مند به مطالعه آثار این دانش‌مندِ فرزانه خالی‌از هوده نیست.
عنوان سرفصل‌ها:
درآمد
۱- رَوَندِ “انسان‌شدنِ” پریمات‌ها (انسانْ‌زایی)
۲- رَوَندِ “انسانی‌شدن” انسان، جامعه و تاریخ
۳- رَوَندِ “انسانی‌کردن” طبیعت
۴- جامعه “انسانی‌شده” کمونیستی
۵- رَوَندِ “انسانی‌کردنِ” کیهان
۶- بیم‌ها و نگرانی‌ها در موردِ آینده…
دیدگاهی دارید؟