توضیحات
“در میان گزارش‌های بازمانده از یورش افغان و سقوط اصفهان و پایان کار صفویان، روایت یوداش تادوش کروسینسکی، راهب یسوعی لهستانی که از مبلغان مسیحی مقیم اصفهان بود، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است ….او به رسم همه مبلغان مذهبی و به ویژه یسوعیان که به طور منظم گزارش‌های دقیقی از اوضاع کشور محل ماموریت خود به سرپرست فرقه‌ای که به آن تعلق داشتند، ارسال می‌کردند، در شورش افغانان، گزارش جامعی در وقایع اصفهان و سقوط آن به سرپرست یسوعیان در فرانسه فرستاد .
این گزارش که در اصل به زبان لاتینی، زبان رایج مبلغان مذهبی، نوشته شده بود، در زمانی که اشرف افغان هنوز اصفهان را در تصرف خود داشت، به پاریس رسید و از آنجا که گزارش جامع و حاوی آگاهی‌های گران‌بهایی درباره سقوط یکی از بزرگترین نظام‌های شاهنشاهی زمان بود که مناسبات حسنه‌ای با کشورهای اروپایی داشت و در پیکار با سلطان عثمانی نیروی ائتلافی برای شاهان اروپایی به شمار می‌آمد، نظر سرپرست فرقه یسوعیان فرانسوی را به خود جلب کرد و همان سرپرست دست نوشته گزارش یا نسخه‌ای از آن را در اختیار یکی از راهبان یسوعی، به نام “آنتوان دو سرسو “گذاشت تا هر طور که صلاح می‌داند انتشار دهد .
دو سرسو مردی ادیب و علاقه‌مند به تاریخ بود و بر پایه گزارش کروسینسکی کتابی در دو مجلد به عنوان “تاریخ واپسین انقلاب ایران “به زبان فرانسه نوشت و در سال ۱۷۲۸، نزدیک به شش سال پس از سقوط اصفهان، در حالی که هنوز اشرف افغان بخش‌های مرکزی ایران را در تصرف خود داشت، انتشار داد .
” کتاب حاضر بازنویسی کوتاه شده‌ای از کتاب دو سرسو است که تهیه کننده آن، دکتر جواد طباطبایی، تلاش کرده همه نکته‌های مهم تاریخی و نیز تحلیل‌های دو راهب یسوعی را در آن بیاورد .
گفتنی است نسخه دیگری از گزارش کروسینسکی که به عثمانی رسیده بود، در دوره قاجار، به دستور عباس میرزا، توسط عبدالرزاق دنبلی، در تبریز، ترجمه شده و سال‌ها بعد، در سال ۱۳۶۳ش به کوشش خانم مریم میراحمدی تصحیح و چاپ گردید .
نگارنده کتاب حاضر، تاریخچه‌ای از سرگذشت گزارش کروسینسکی در مقدمه آورده که در آن اهمیت این گزارش و تفاوت آن با نسخه چاپ شده مشخص می‌گردد .
دیدگاهی دارید؟