توضیحات

روز ۱۱ اسفند ۱۳۰۷ خورشیدی، علی وکیلی، موسس و مالک اولین سینماهای مدرن ایران(گراند سینما و سینما سپه تهران که بعدها به زهره تغییر نام داد)، نامه‌ای برای ریاست اداره انطباعات وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه با این مضمون نوشت:

«… چون این بنده علی وکیلی می‌خواهم مجله‌ای به نام مجله نمایشات سینما که یکی از وسایل ترقی اخلاق جامعه و مملکت است دایر کنم و نشر دهم… از آن ریاست محترم تقاضای امتیاز و انتشار مجله مزبور را [می‌نمایم].»

با موافقت وزارت معارف، علی وکیلی موفق به انتشار مجله خود و نخستین مجله سینمایی ایران شد. نخستین شماره ماهنامه با عنوان «سینما و نمایشات» در اندازه ۲۰×۱۴ در ۳۶ صفحه (بدون احتساب جلد و اعلانات) یا ۴۸ صفحه در ۱ مردادماه سال ۱۳۰۹ به قیمت ۳ ریال منتشر شد.

علی وکیلی به عنوان موسس، صاحب امتیاز و مدیر مسئول این نشریه در نخستین شماره آن، در سرمقاله با عنوان «سرمایه تاسیس و مقصود»، هدف خود از انتشار این نشریه را چنین بیان می‌کند:

«امروز صنعت سینما در ایران نیز صورت نوینی به خود گرفته و با مساعدت‌های معنوی و فکری که از طرف دولت علیه و متصدیان امور می‌شود، امید آن می‌رود که با قدم‌های جدی‌تری در جاده این عامل مهم حیات اجتماعی و این اساس مهذب اخلاق جامعه برداشته شود و اما چون یگانه سرمایه پیشرفت در هر فن و شغلی معرفت کامل به آن فن و اطلاعات لازمه در آن شغل است، لذا ما نیز مقصد و مرام خود و مجله را این موضوع قرار دادیم که به قدر مقدور و درحدود مطالعات و تجربیات خود بتوانیم علاقه‌مندان سینما را از جریانات روزانه این صنعت در عالم و وسایل ترقی آن و اختراعات جدید مسبوق داریم و همچنین یگانه سرمایه ایجاد این مجله و وسیله موفقیت و پیشرفت خود همانا تشویق و ترغیب اهالی محترم و علاقه مندان گرام دانسته با اتکا به مراحم آنان قدم نخستین را برداشته و اینک شماره اول را تقدیم می‌داریم….»

در شماره اول این نشریه در کنار بررسی برخی فیلم‌های روز سینمای دنیا به موضوعاتی چون سینما در ایران، اخلاق آرتیست، فیلم‌های خوب (داستان فیلم چاه یعقوب)، سوانح عمر، مابل نورماند «ملکه فیلم‌های خنده‌آور»، سینماهای طهران و پروگرام‌های فعلی پرداخته شده است. این نشریه از همان نخستین قدم های خود اقدام به چاپ رپرتاژ آگهی کرده بود.

اما توزیع نامناسب سبب شد تا از اولین نشریه سینمایی ایران استقبال خوشی صورت نگیرد. علی وکیلی و اسحاق زنجانی تصور کردند که بها ۳ ریال برای مجله زیاد است . لذا در شماره دوم قیمت مجله را به ده شاهی (معادل نیم ریال) کاهش دادند.

شماره دوم در ۲۸ صفحه به قطع کوچک (به غیر از صفحه اعلان که ضمیمه مجلد است) در چاپخانه سربی (اتحادیه طهران لاله‌زار) در شهریور ۱۳۰۹ چاپ شد. مندرجات این شماره عبارتند از:

احصائیه سینما در دنیا، صنعت مطلب‌نویسی فیلم، فیلم گویا، فیلم‌های خوب، ورزش و سینما، ریشارد تالماج ستاره سینما، سینماهای دایر طهران. در سرمقاله شماره دوم اسحاق زنجانی به عنوان مدیر و سردبیر بعد از تشکر از همراهی و استقبال خوانندگان در شماره اول اعلام کرد، تصمیم گرفته شده است «از اخذ وجه جزئی اشتراکی که در شماره اول مجله معین شده بود نیز صرف نظر کرده و مجله را مجانی به علاقه‌مندان چه در تهران و چه در ولایات تقدیم دارند.»

علی وکیلی یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های نسل اول سینماداران ایران بود. او چندین سینما با اهداف خاص افتتاح کرد که اغلب آنها به تعطیلی انجامید از جمله سالنی ویژه برای بانوان و ساخت سالنی برای خانم‌ها و آقایان با بالکن‌هایی مخصوص بانوان که هر دوی این سالن‌ها تعطیل شدند. یکی دیگر از اقدامات او ترجمه فارسی فیلم‌ها بود. او ایده خود را با خان‌بابا معتضدی در میان گذاشت و فعالیت خود را شروع کردند، اما این اقدام هم بدون نتیجه ماند. در نهایت نیز پس از انتشار دو شماره از مجله «سینما و نمایشات» به تجارت و سیاست روی آورد و فعالیت‌های فرهنگی را کنار گذاشت. امتیاز نشریه به اسحاق زنجانی واگذار شد، اما او نیز چاپ نشریه را ادامه نداد و بعدها نشریه سینمایی دیگری منتشر کرد.