شماره بازیابی: ۸۹۷۰
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭۱۰-۲۱۳۵۰‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: طور معانی (طومار معانی؛ شرح دیوان حافظ) [نسخه خطی]/ از: زین‌العابدین ابراهیم آبادی.
کاتب: صالح بن شیخ یوسف بن شیخ مولان بن شیخ عزین (؟) بن شیخ شمس‌الدین بن شیخ محمود ملقب به شیخ مولان
تاریخ کتابت: ۱۲۳۶ق.
قطع: ‮دو، ‭۶۹‬ برگ، ‭۱۳/۸‬*‭۲۱/۷‬، ‭۱۸‬ سطر، ۹*‭۱۵‬‬.
یادداشتهای کلی: نوشته شده در ۱۱۱۸ق.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱بعد از حمد و ثنای ذات مطلق که از فهم و ادراک بشر در بحر صفات خویش آشنا و از تاب ضمیر منیر آفتاب خود… ذره بی‌مقدار زین‌العابدین زین‌الله بصره… مولد عنصر وجودش و منشا گوهر شهودش ابراهیم‌آباد حفظه الله تعالی عن الافات… الا یا ایها الساقی ادر کاسا و ناولها… الا موضوع است از برای خبردار کردن و گاهی استعمال می‌کنند برای عرض یا به جهت اندا.
۲تا درین حال میان در میان تبریزیان و الوندیان خصومت است. و در آیتی مراد از مکاران الوندی نفس و شیطان است زیرا در میان حسن ظاهری و شیطان تصرف بسیار است معنی بیت بر ظاهر است.
۳قد وقع الفراغ من تحریر شرح بعض ابیات خواجه حافظ قدس سره العزیز و انا الحقیر المذنب الاسیر المقید بقید الذنوب صالح بن الشیخ یوسف بن الشیخ مولان بن الشیخ عزین (؟، کمی پارگی دارد) بن الشیخ شمس‌الدین بن الشیخ محمود الملقب بالشیخ مولان. اللهم اغفر لهم و احشرهم فی زمره النیین و الشهداء و الصالحین بحرمه محمد صلی الله علیه و سلم و اله الطیبین الطاهرین و صحابته الاکرمین. امین و الحمدلله رب العالمین فی سنه الف و ماتین و سته و ثلاثین من هجره خیر البریه علیه افضل الصلاه و الحیه (کذا؛ التحیه) انا و ان کنت و لست فی مقام و مقال اهل الشرب فاما منذ عشرین سنه مرامی و منالی و منامی و یقظتی بل کل اوان و زمان مضی عمری فی محبتهم و السعی فی اثرهم و نفسی و الشییطان و حب الدنیا قعدونی عن الوصول و المطلوب. اما بعد فان النبی صلی الله علیه و سلم قال المرء محشور مع من احب و انا تراب اقدامهم و متشبث بهم محقق من متشبث باذیال المقبل فهو مقبل.
تزئینات متن:عناوین و نشانیها شنگرف.
تزئینات نسخه:بر فراز ابیات و کلمات معنا شده و عبارات عربی خط شنگرف.
بین پاره‌های اشعار علایم نقطه و ویرگول شنگرف کشیده شده است. تعداد و شکل قرار گرفتن آنها بستگی به سرعت کتابت محرر متفاوت است و همه جا یکسان نیست.
رکابه نویسی:دارد.
نوع کاغذ:فرنگی نخودی آهار مهره. ته‌نقش‌دار با نشان تجاری BG و CAPENADES.
تزئینات جلد:‮تیماج مشکی مجدول یک لا فرسوده. قطر: ‭۱/۲‬‬.
یادداشتهای دو برگ الحاقی آغاز نسخه به شرح زیر:
نام کتاب به صورت «تفسیر حافظ نظم شیخ یوسف بن شیخ مولان».
چندین بیت از اشعار حافظ و دیگران که یکی از آنها تاریخ روز چهارشنبه سال ۱۳۷۶ق دارد و در حالت عجز و ملال نوشته شده است.
برگهای ۱ و ۲ و ۱۱ و ۱۲ نونویس از سده ۱۴ق.
۱پایان نسخه یک صفحه منقولاتی از تذکره الاولیاء درباره جنید بغدادی (۶۹پ). این مطلب ادامه داشته.
جزوها ۱۰ برگی.
۲در حاشیه تصحیح شده.
نسخه افتادگی دارد.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۵۰۱٫
مولف در آغاز کتاب گوید: «روزی در مجلس اهل تصوف مذکور بیت دیوان حضرت ایشان در میان آمد. معانیش به هیچ وجه بر روی کار نیامد که تا مقبول اهل عقول گردد و هم درین فکر روز گذشت. شب در آمد. نصف اللیل صورت مبارک حضرت خواجه به لباس قلندری و شوکت سکندری به نظر درآمد که از نور تاب آفتاب جمالش خانه تیره درون را بیت الله ساخت و سینه کثیف را از هر کثافت پرداخت. از لطف و عنایت بی‌نهایت معنی این بیت را به نوعی منکشف گردانیدند که تمام اسرار دیوان بر فکر من متحقق گشت.
پس از خطبه کتاب مقدمه‌ای درباره معنای کلماتی است که در دیوان به رمز و اشاره از آنها صحبت شده و از برگ ۷ر معنای ابیات دیوان حافظ به ترتیب شروع شده است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱نسخه کامل است.
مشخصات اثر:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن یادداشت:
دو برگ الحاقی آغاز نسخه دارای تملکاتی به شرح زیر:
تملک محمد عطاری در مهاباد.
تملک محمد مولوی‌زاده.
تملک محمد مولوی بن حاج عبدالله مولوی در جمادی الاول ۱۳۴۰ق.
خریداری از احمد طاهری کاشانی در خرداد ۱۳۴۸ش.
دو برگ الحاقی آغاز نسخه مهر بیضوی کوچکی که نقش آن شاید «یا عماد» باشد.
یادداشت عملیات: تا برگ ۲۰ بخشی از بالای صفحات از بین رفته و یک یا چند سطر اول هر صفحه روی کاغذ جداگانه‌ای نوشته و به نسخه الصاق شده است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: نک: منزوی، ۵/ ۳۵۰۴؛ فهرستواره، ۷/ ۶۴۴؛ مشترک پاکستان، ۳/ ۱۶۰۲ – ۱۶۰۳؛ گلپایگانی (جدید)، ۵/ ۲۸۶۴ – ۲۸۶۵؛ مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، ۱/ ۵۹۴ – ۵۹۵٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: گزارش «استعارات و عبارات و مرکبات و تفضیلات و معانیهای ابیات مشکلات و اصطلاح دیوانگان ازل» دیوان حافظ است. «خلاصه آن که این اسرار ترجمان دیوان غیب اللسان که مسمی به شرح طور معانی است».
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): عرفان
محل و شماره بازیابی: ۱۷۸۷۵۵