شماره بازیابی: ۹۰۰۶
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-41228
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: فتوحات شاهی/ ابراهیم امینی هروی
کاتب: : محمدطاهر کجوری
تاریخ کتابت: ، چهارشنبه ۸ ذی‌قعده ۱۱۰۸ق.
قطع: ‮؛ ‭۲۹۳‬گ؛ سم: ‭۱۷/۵‬*‭۸/۵‬، ‭۱۵‬س، اندازه جلد: ‭۱۸‬*‭۲۴/۷‬.
یادداشتهای کلی: این نسخه توسط محمدرضا نصیری تصحیح، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۳ش چاپ شده است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:«راست همچون شهاب برق افروز / برق او دلنواز دشمن سوز»
«نخل خوش آن نهال ظفر مهچه آیینه جمال ظفر عالی فطرتی که چون مهر و ماه دیده بر روی جهان آرایش گشودند … .»
انجام:«بن ادریس بن برو بن مهلائیل بن قینان بن انوش بن شیث بن آدم صلوات الله علیه علی نبینا و علیه و علی جمیع الانبیاء و المرسلین.»
انجامه:«تمت الکتاب بعون الله الملک الوهاب فی یوم الاربعاء ثامن شهر ذی‌قعده الحرام سنه ۱۱۰۸ کتبه العبد الاقل العاصی محمد طاهر الکجوری.»
تزئینات متن:عناوین و نشانی‌ها و آیات و احادیث و عبارات عربی به شنگرف.
سطر اندازی شده با مسطره.
بین پاره‌های اشعار سه نقطه مثلثی شنگرف رنگ.
رکابه نویسی:نسخه دو نوع رکابه دارد: یکی در سمت چپ پایین صفحات که معمول همه نسخه‌ها میباشد و دیگری وسط بالای صفحات (در قسمت روی برگ‌ها).
آثار رکابه این نوع دوم در بیشتر موارد بر اثر صحافی و برش از بین رفته اما نمونه‌های آن را می‌توان در برگ‌های ۷۴- ۷۷، ۹۴، ۱۶۳ و ۱۸ دید. به جز این البته عبارات متداولی مانند «هو» و «الحمد لله» نیز گاهی در بالای صفحات نوشته شده است.
نوع کاغذ:شکری نازک آهار مهره.
ویزگی های درون جلد:درون جلد کاغذ ابر و باد.
تزئینات جلد:میشن زیتونی مجدول، قطر: ۷/ ۳٫
در ابتدای صفحه اول کتاب این یادداشت نوشته شده: «هو، تاریخ فتوحات شاهی تألیف ابراهیم (در اصل کلمه اسمعیل بوده که آن را خط زده‌اند) امینی رحمه الله بامره شاه اسمعیل انار الله برهانه. نسخه نادره است عزیز الوجود». به همراه قیمت نسخه به ۵۰۰۰ (بدون واحد).
ذریعه، ج۱۶، ص ۱۱۷؛ فهرستواره، ج۱، ص ۶۳۸؛ فرخنده پیام، ص ۱۸۷- ۱۹۰؛ دانشگاه تهران، ج۹، ص ۱۱۹۳؛ مجلس، ج۱۰، ص ۵۵۸- ۵۶۲؛ نشریه نسخه ‌های خطی، ج۲، ص ۲۶۳؛ وزیری یزد، ج۱، ص ۱۶۱- ۱۶۵؛ «فتوحات شاهی»، عبدالعلی کارنگ، در جهان اخلاق، ش ۵، فروردین ۱۳۳۶ش، تبریز، ص ۷۱- ۷۵(که همین نسخه یعنی نسخه سلطان القرایی را معرفی کرده است)؛ میکروفیلم های دانشگاه تهران، ج۱، ص ۱۴۵؛ کتابخانه ملی اتریش، ص ۲۷۶ (با نام تاریخ شاه اسمعیل و ناشناخته)؛ بخارا، ش ۴۴، مهر و آبان ۱۳۸۴، ص ۱۲۶- ۱۲۷٫
در ۹۲۶ ق مورد عنایت شاه اسمعیل قرار گرفت و به دربار او پیوست و از سال ۹۲۷ ق در سن ۴۵ سالگی در دارالسلطنه هرات مأموریت یافت تا تاریخی برای رویدادهای آن حکومت بنگارد. فتوحات شاهی محصول آن فرمان است که در در دفتر تنظیم شده:
دفتر اول از آفرینش آدم و نیاکان پیامبر تا زمان شاه اسماعیل را در بر می‌‌گیرد. و دفتر دوم شامل رویدادهای دوره شاه اسماعیل تا حوادث سال ۹۲۰ق است. وی در همین سال فتوحات شاهی را به صورت ناتمام رها می‌کند. می‌توان گمان برد که این ناتمامی از آن رو بوده که ظاهراً امینی نخواسته است شکست شاه اسماعیل در جنگ چالدران ثبت کند.
شرح تقسیمات کتاب چنین است:
دفتر اول: مقدمه الفتوحات، مشتمل بر است بر پنج فتح:
فتح اول: در بدء آفرینش و ایجاد آدم و سلسله نسب حضرت خاتم صلی الله علیه و آله و سلم.
فتح دویم: در بیان مجملی از اخبار میلاد با اسعاد سید عباد.
فتح سیم: در ذکر شمه‌ای از سوانح احوال ائمه قدسی نژاد.
فتح چهارم: در انتقال به باقی آبا و اجداد شاه عدالت نهاد.
فتح پنجم: در شرح احوال ایام صغر آن خسرو با دین و داد خلد الله تعالی ظل رأفته علی مفارق الی البلاد الی یوم التناد.
و دفتر دوم «چون مقدمه مشتمل بر وقایع دوازده سال ابد حال اعلی حضرت شاه بی مثال سمت اشتمال دارد داعیه آن است که هر دوازده سال سوانح زمان فرخنده مجال آن حضرت را در ضمن دفتری بر منصه شرح و بیان آرد.»
فتوحات شاهی از منابع ارزشمند شناخت حوادث قبل از تشکیل ساطنت صفویه است و به دلیل حضور مؤلف در اردوگاه شاهی و ارتباط با افراد صاحب منصب اطلاعات جامع و موثقی هم از اوایل سلطنت شاه اسماعیل دارد.
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور: مؤلف فرزند قاسم بن میرک محمد امین (۸۸۲- ۹۴۱ق)، در سالهای ۹۱۰ تا ۹۱۶ ق در صدارت خاصه ابومنصور مظفر حسین میرزا (۸۴۲- ۹۱۱ق) در خرااسن را بر عهده داشت. چون سلطنت به ابوالفتح محمد شیبانی انتقال یافت مانند سایر صدور چندی مورد عذاب و شکنجه عبدالرحیم صدر قرار گرفت و پس رهایی مدتی عزلت و انزوا اختیار کرد. در ۹۲۶ ق مورد عنایت شاه اسمعیل قرار گرفت و به دربار او پیوست و از سال ۹۲۷ ق در سن ۴۵ سالگی در دارالسطنه هرات مأموریت یافت تا تاریخی برای رویدادهای آن حکومت بنگارد.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱جزو‌ه‌ها ۸ برگی است.
مشخصات اثر:
یادداشت وقف:
یادداشتهای تملک:
شکل و سجع مهر:
متن یادداشت:
نسخه وقف بوده و بالای بعضی از صفحات کلمه «وقف» نوشته شده است.
خریداری از جعفر سلطان القرایی در آذر ۱۳۴۸ ش.
دارای مهر کتابخانه جعفر سلطان القرایی.
یادداشت عملیات: جلد اول کمی از مقدمه کتاب (در حدود دو یا سه صفحه) افتادگی دارد.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: جلد ۵۲، صفحه ۶۰۶- ۶۰۷٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: تاریخ وقایع عصر صفوی مخصوصاً دوره شاه اسماعیل (۹۰۵- ۹۳۰ق).
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): تاریخ
تاریخ: ۲۰۱۵۰۶۱۳
محل و شماره بازیابی: ۱۷۹۱۰۶