پاره‌ای از کتب قصه و داستان عبارت است از داستان‌هایی که در آن حکایات دور یک فکر مشترکی می‌گردد و به‌هم‌پیوسته است و از آن می‌توان فقط چند نمونه به دست داد.

قدیم‌ترین این نوع کتاب «الفرج بعدالشدّه» تألیف قاضی مُحسن تنوخی (درگذشته به سال ۳۸۴ هـ. ق) است که حسین‌بن اسعد دهستانی آن را حدود سال‌های ۶۵۱ و ۶۶۰ هجری به فارسی ترجمه کرده و آن را «فرج بعد از شدت» یا «جامع الحکایات» نامیده است. وی ترجمه خود را به نام عزّالدّین طاهر بن زنگی فریومدی وزیر تقدیم کرده است.

ظاهراً سدیدالدّین محمّد عوفی صاحب کتاب معروف «جوامع الحکایات» نیز این کتاب را به فارسی ترجمه کرده بوده که متأسفانه امروزه در دست نیست و تنها بخش‌هایی از آن در کتاب «جوامع الحکایات» راه یافته است.

این کتاب گزیده‌ای است از حکایات مختلف مشتمل بر سیزده باب و هر باب شامل چند حکایت مفصل و دلپذیر که ارتباط معنوی با موضوع آن باب دارد؛ مثلاً باب اول درباره گشایش کارها بعد از نومیدی و محنت، به یاری جستن از قرآن است و حکایاتی که در این‌باره ذکر شده و باب دوم مشتمل است بر ذکر جماعتی که محنت و بلا کشیدند و عاقبت به نعمت و آسانی رسیدند.

نثر این کتاب ساده و روان و روی‌هم‌رفته خالی از تکلف است و «موضوع کتاب احوال کسانی است که به شدت و بلایی مبتلا بوده‌اند و بعد از آن، آن غم به شادمانی و آن سختی به آسانی بدل گشته است».