توضیحات

آغاز شرق‌شناسی در روسیه سال ۱۸۰۴م است که در آن با تصویب نظامنامه‌ای، تدریس زبان‌های شرقی در دانشگاه‌های روس مدنظر قرار گرفت. روسیه پیش از این تاریخ کار چشمگیری ــ چه درباره شرق‌شناسی و چه درباره اسلام‌شناسی ــ انجام نداده بود. براساس مصوبۀ یادشده چند استاد برای تدریس زبان عربی، فارسی و ترکی دعوت شدند که بنیان‌گذاران شرق‌شناسی در روسیه هستند. از میان این استاد می‌توان از بولدیرف درمسکو، سنکووسکی در پطرزبرگ، کاظم‌بیک در قازان و پترزبرگ و … نام برد. شرق‌شناسان بزرگ روسیه در قرن نوزدهم شاگردان بی‌واسطه یا با‌واسطه اینها هستند.
سال ۱۸۵۵م آغاز حرکت جدی‌تر شرق‌شناسی روسیه است؛ زیرا در آن سال دانشکده زبان‌های شرقی در دانشگاه پترزبرگ تأسیس و متصدی بررسی‌های عربی گردید. منبع اصلی شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی روسیه، کتابخانۀ شاه عباس کبیر در اردبیل بود که پس از حمله با همه کتاب‌های خطی‌اش به سن پترزبرگ منتقل شد.
شرق‌شناسی با گرایش ایران‌شناسی توسط روسیه در قرن نوزدهم مدیون، بلارامبرگ، بارون، نایب سفارت روس در ایران در سال ۱۸۴۰م بود که پس از مسافرت به ولایات ایران، لرستان و عربستان، کتاب دوجلدی به زبان انگلیسی نوشت و در جنگ هرات شرکت کرد.

خانیکف پس از بارون در قسمت تعیین سرحدات بین ایران و ترکیه سفری به کردستان کرد و نقشه آذربایجان را تهیه نمود و در جنگ کریمه به روس متمایل بود. او سپس مدیر شعبه زبان‌های شرقی وزارتخارجۀ روسیه شد. خانیکف در سال ۱۸۵۸م در رأس یک هیئت علمی خاورشناسی به خراسان و ولایات مجاور اعزام شد و کتاب‌هایی مانند «بخارا» را نوشت.