توضیحات

خطبه شریف منا (در مکّه) دو سال قبل از واقعه عاشورا و در زمان معاویه، خطاب به خواص و رهبران افکار جامعه ایراد شده است. این خطبه، ضمن اینکه شرایط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آخرین روزهای حیات معاویه را تشریح می‌کند، دلایل تعلیقِ فرایض الهی، به‌ویژه فریضه امر به معروف و نهی از منکر را نیز برملا می‌کند و پرسش‌های بنیادین را مطرح می‌سازد:
– چرا امام حسین(ع) در مکه و مدینه، علما را برای اصلاح امت جدش؛ فراخواند و در کربلا، عامه مسلمانان را برای یاری خود دعوت کرد؟
– آیا همه ابعاد قیام امام، شهودی بوده است که آن حضرت، صرفاً برای شهید شدن به کربلا رسیده بود؟ یا اینکه با اجتهاد و استنباط دینی و اجتماعی و با تجارب اندوخته از حوادث دوران خلافت پدر و امامت برادرش، آمادگی کافی برای امامت جامعه را داشته است؟
من به خلافت از کسانی که[دین خدا را] تغییر دادند سزاوارترم. (خطبه امام به یاران حر بن ریاحی)
– فریضه شریف امربه‌معروف و نهی از منکر، چه ظرفیت‌هایی دارد که امام می‌فرماید در صورت تحقق آن، همه فرایض برپا می‌شود.
– در جریان حکومت ۲۰ ساله معاویه، چه آسیب‌هایی به کارکردهای دین و ساختارهای اخلاق اجتماعی سیاسی وارد شده بود؟
– مردم تا چه اندازه از دین ناب محمدی فاصله گرفته بودند و دین‌داری جامعه به کدام سمت و سو می‌رفت که امام برای اصلاح آن، قیام و هجرت کرد؟
– چرا امام حسین (ع) علت ناکامی‌های دینی و معنوی، افزایش فقر، ستم، ریا و تملق در جامعه را متوجه علمای دین و حاکمان می‌کند؟
– آیا تفکر مرجئه معاویه، توانست با جدا کردن دین از سیاست، افکار عمومی و مخالفان امامت را تهییج و اقناع کند تا رضایت دهند، هرکسی با هر سابقه¬ی اخلاقی، زمام امور را بدست بگیرد؟…