شماره بازیابی: ۳۹۸۹
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭۱۰-۳۶۵۵۱‬‬
زبان اثر: فارسی
سر شناسه: ق‍ای‍ن‍ی‌، ک‍اف‍ی‌ ب‍ن‌ م‍ح‍ت‍ش‍م‌ ، ق‍رن‌ ۱، ۰ق‌ ، .
عنوان و نام پدیدآور: فصول الحق/ محتشم بن عمید بن محمد شهنشاه در حجی
کاتب: عبد بن میرزا محمدحسین نائینی.
تاریخ کتابت: ۱۲۶۴ق.
قطع: ‮خشتی. ‭۱۲‬*‭۲۱‬سم. ‭۳۴۴‬ص. ‭۱۹‬س.‬
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:سپاس بی‌قیاس واجب الوجودی را که اصناف امم را دلالت بر صراط مستقیم… اما بعد، چنین گوید: مولف این تالیف منیف، محتشم بن عمید بن محمد الشهنشاه الدرخجی… که مدت مدید در بلاد عجم و در دیار عرب و بعضی مضافات ولایات روم و ماوراءالنهر و ترکستان گردیدم… و با علما و فضلای هر محل مجالست نمودم و ادیان مختلف و مذاهب متنوعه مشاهده نمودم و در اندیشه افتادم که پیروی دین اسلام… چه وجه دارد که این مقدار اختلاف در آن باشد… .
انجام:… یقین که در روز یوم النشور و حسابگاه قیامت ما را معاتب نخواهند فرمود که چرا صحبت پیغمبر ما و عترت او را اختیار کردید… و نعم ما قال الشیخ مصلح‌الدین سعدی الشیرازی الهی به حق بنی فاطمه… من و دست و دامان آل رسول.
نوع کاغذ:رنگی سفید.
تزئینات جلد:تیماجی قهوه‌ای قرمز.
در پایان پنج برگ سفید است و بر یکی آنها غزلی است که به تقلید از غزل معروف حافظ گفته شده و بالای آن نوشته «تضمین من کلام اسدالله».
پشت برگ اول یادداشتی است از علاءالحکماء مورخ ۱۳۳۹ق.
این کتاب دارای ۳۱ فصل است فصل ۳۱ خاتمه کتاب است و مولف در دیباجه درباره سبب تالیف و در فصل اول از مطالعات خود سخن می‌گوید: «چون نظر در نسب فریقین کردم نیافتم یک چیز که دلالت بر خلافت ابوبکر و عمر و عثمان داشته باشد و نه یک چیز که دلالت بر طعن بر یکی از ائمه اثنا عشر داشته باشد». و اینک فهرست فصول کتاب:
۱٫ باید که بنی آدم نظر در حال و اعمال و اعتقاد خود… نمایند.
۲٫ شیعه قایل به امامت دوازده امام است.
۳٫ فرق شیعه بسیار بوده‌اند و اندک ایشان مانده‌اند.
۴٫ اعتقاد شیعه در فروع.
۵٫ فرق اهل سنت در اصول.
۶٫ مذهب اشاعره.
۷٫ مذهب مجسمه.
۸٫ تحقیق در فرقه ناجیه.
۹٫ فرقه ناجیه شیعه اثنا عشریه‌اند.
۱۰٫ فضائل حضرت امیرالمومنین و اولاد او، به نقل از چهار مذهب.
۱۱٫ در آیت‌هایی که اهل سنت در امامت امیرالمومنین علی (ع) آورده‌اند ۱۲ آیات نازل شده درباره فضل و کمال علی (ع) از کتب اهل سنت (شامل اسانید حدیث غدیر).
۱۲٫ احادیث و روایات فضیلت علی (ع) از کتب معتبر اهل سنت.
۱۳٫ احادیث اهل سنت در فضیلت حضرت زهراء (س).
۱۴٫ آنچه در وقت بیماری رسول خدا وقوع یافت.
۱۵٫ خلافت ناحق ابوبکر.
۱۶٫ خلافت ناحق عمر.
۱۷٫ خلافت عثمان و برخی از احوال او.
۱۸٫ متفرقات (این بخش شامل مجلس مناظره مامون و رساله امام علی الرضا (ع) به مامون و پاره‌ای دیگر از احتجاجات و دارای سرآغاز جداگانه است).
۱۹٫ احوال عایشه.
۲۰٫ احوال ابوطالب.
۲۱٫ احوال جمعی که اهل سنت تعظیم ایشان را از لوازم می‌دانند (مانند معاویه و عده‌ای دیگر).
۲۲٫ چند فرع که در کتب ثبت است احکام فقهی اهل سنت که برخلاف ضروریات دین است.
۲۳٫ امامان (خلفاء) اثنی عشر (منابع آن).
۲۴٫ شرذمه‌ای از احادیث موضوعه اهل سنت.
۲۵٫ شرذمه‌ای از اعتقادات اهل سنت.
۲۶٫ پشیزی از اعتقادات شیعه.
۲۷٫ احوال اسماعیلیه که ایشان را باطنیه خوانند و ملاحده گویند.
۲۸٫ متفرقات این باب (شامل تاریخ شیعه و تشیع با اشارت به دوران محمد، خدابنده و شماه تهماسب و اشارت به مصائب و وقایع طف و ترتیب ائمه شیعه).
۲۹٫ در نوادر احکام که از حضرت امیرالمومنین و اولاد عظام او (ع) نقل کرده‌اند.
۳۰٫ بعضی از روایات که نسبتی با مطلوب دارد.
۳۱٫ خاتمه نوادر از اخبار شیعه محتشم قاینی در تالیف این کتاب از ماخذ بسیار بهره برده و از آنها یاد می‌کند و از جمله ماخذ مهم او است:
تفسیر محمد بن مومن شیرازی (استخراج از ۱۲ تفسیر)، برهان الدول، کتاب الفردوس ابن شیرویه دیلمی، کتاب المثالب هشام بن محمد السائب الکلبی اصناف المحامد، ندیم الفرید ابن مسکویه، کتاب الزواجر عسکری، نهایه الطلب ابراهیم دینوری حنبلی، نزهه الریاض حمدالله قزوینی، کتاب الریاض شفعوی، رساله امام فخر رازی در اوصاف معاویه (که بنام اسماعیل پادشاه همدان نوشته است)، کشف الاسرار احمد بن شیرویه حنبلی، مخزن المخفیات به نقل از ابن شیرویه، تاریخ بصره از سعید بن شمیری، انشراح الصدور عزیزالله انجدانی، تاریخ آل سلجوق حمیدالدین بن مجدالدین نیشابوری.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱(دو برگ آخر به قلم دیگر است).
یادداشت عملیات: کنار برخی از برگ‌ها لکه‌های رطوبت دیده می‌شود.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد ششم، صفحه ۵۰۶۲-۵۰۶۴٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: معاصر شاه عباس اول در اثبات فرقه ناجیه (و تطبیق فرقه ناجیه بر شیعه اثنا عشریه). مولف این کتاب را در ۱۰۴۰ق تالیف کرده و در فصل ۲۸ که در تاریخ شیعه و تشیع است، از شاه طهماسب و شاه عباس و تاریخ تالیف کتاب یاد کرده است: چون او یعنی محمد خدابنده الجایتو به جوار رحمت حق واصل شد، شیعه متواری کنج خمول شده، تقیه شیوه خود نمودند تا آنکه پادشاه فریدون چاه… شاه اسماعیل الصفوی الحسینی ظهور نمود… و بعد از او شاه طهماسب الحسینی که پنجاه و اند سال به امر جهانبانی قیام نمود و یک سر مو از جاده شریعت راه انحراف نورزید و شیعه آل علی به فراغ بال در مهد امن و امان آسوده گردید… و چون نوبت جهان‌داری به نواب مستطاب… ظل اللهی عباس پادشاه… رسید… و الحق از زمان کیومرث تا امروز که هزار و چهل از هجرت است مانند این پادشاه… در جمیع اوصاف کمال بر مسند جهان بانی ننشسته است… شیعه به رغم سنی… اظهار مذهب خود می‌نمایند و اهل سنت نیز به حال خود بوده مرفه الحال‌اند.
تاریخ: ۲۰۱۴۱۱۰۱
محل و شماره بازیابی: ۱۶۶۸۶۳