شماره بازیابی: ۸۲۰
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR10-19048
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: مفاتح التنزیل [نسخه خطی]/ از: محمود بن محمد علوی فاطمی حسنی حسینی حافظ تبریزی.
تاریخ کتابت: ق ۱۳ق.
قطع: وزیری. ۱۵*۲۶سم. ۲۵۱گ. ۱۹س.
یادداشتهای کلی: این کتاب در یک مقدمه و دوازده باب و خاتمه‌ای (در این مجلد که نخستین مجلد است ده باب را ذکر و دیباچه‌ای به عربی بر آن نگاشته و باب دهم نیز به عربی است. فهرست مقدمه و ۱۲ باب کتاب چنان‌که در دیباچه است.
در ۱۲۹۷ق. تالیف این ده باب به آخر رسیده و بقیه ابواب را وعده می‌دهند که در مجلد دیگر خواهند گذارد ولی تاکنون نگارنده به وجود آن آگاه نشده و شاید تالیف هم نشده باشد. این کتاب (ده باب آن) در ح ۱۰۰۰۰ بیت کتابت دارد.
در کتابخانه مدرسه سپهسالار زیر ش ۱۳۳۹ ترجمه حیاه النفس مرحوم شیخ احمد احسایی موجود و مترجم خود را محمود بن محمد تبریزی معرفی و سال ترجمه را ۱۲۳۶ق. معین نموده و اشاره به صغر سن خویش کرده ولی به سیادت خود اشاره‌ای ننموده. محتمل است که آن ترجمه نیز از مولف این کتاب باشد. در کتب سیر و رجال به نام و نشانی از ایشان بر نخوردم ولی از شرحی که در آخر این مجلد از مفاتح التنزیل نوشته شده و ظاهرا به خط خود مولف می‌باشد، به دست می‌آید که مقام تولیت مقبره ولیعهد و نایب السلطنه و تدریس و ریاست حفاظ و قراء و صدور و خطبای آستان قدس رضوی (ع) را دارا بوده است.
تزئینات نسخه:دارای سرلوحی ظریف، صفحات مجدول به طلا و لاجورد است.
نوع کاغذ:ترمه.
تزئینات جلد:تیماجی ضربی.
باب اول: در اخبار راجعه به قرآن و مقام آن در دنیا و آخرت.
باب دوم: در طرز خواندن قرآن و آداب آن و مطالب راجعه به جمع و تاویل قرآن و غیر از اینها.
باب سوم: در استعاذه و بسمله.
باب چهارم: در آغاز نمودن کارها با ذکر بسمله و تحمید و غیر آن.
باب پنجم: در محکم و متشابه و ناسخ و منسوخ و عام و خاص.
باب ششم: در بیان اینکه قسمتی از قرآن در وصف اهل بیت و دوستان و دشمنان ایشان نازل گردیده و این که علم به معانی خفیه قرآن نزد اهل بیت (ع) است و سر آن و شماره آیات و قصص و کلمات و حروف قرآن و ترتیب نزول سوره‌ها و غیر از اینها.
باب هفتم: در بیان مخارج حروف و صفات آنها و تنوین و نون و میم ساکنه و اقسام راء و لام و اماله و… و ادغام می‌باشد و در این باب تحقیقات زیادی است.
باب هشتم: در بیان مد و قصر و تضعیف همزه و بیان هاء کنایه است.
باب نهم: در بیان وقف و ابتدا و اشمام و روم و اسکان و وقف بر مرسوم خط.
باب دهم: در بیان قرائت اهل بیت (ع) موافق روایات عامه و خاصه و بیان فضائل بعضی از سوره‌ها و آیات و تعیین مواضع سجده در قرآن کریم.
باب یازدهم: در بیان آیات مختلفه میان قراء و روات.
باب دوازدهم: در بیان آیات کریمه‌ای است که مرجع و ماخذ بسیاری از احکام می‌باشد و بیان فضیلت نماز و عقاب تارک آن است.
خاتمه: در بیان سند قرائت مولف و تفصیل مولفات او و تاریخ تالیف کتاب است.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: آغاز:بسمله الحمد لله الذی انزل علی عبده الکتاب لکل شی تبیانا… (تا آخر دیباجه) اما المقدمه فیما تعتبر صحه القرائه علی حسب امر الشرع و طریقه القراء السبعه المتواتره، بر قلوب صافیه ارباب تحقیق و اصحاب تدقیق واضح و هویداست…
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور: از مولفات این دانشمند کتابی به نام جواهر القرآن به عربی می‌باشد که مولف خود آن را نیز به فارسی ترجمه نموده و در ۱۲۷۸ق. در تبریز در حاشیه جواهر القرآن چاپ شده است.
وضعیت استنساخ نسخه: برگ آخر شامل خط مولف می‌باشد.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نسخ خوب.
یادداشتهای مربوط به کتابنامه ، واژه نامه و نمایه های داخل اثر: مقدمه: در کارهایی که شرع و دین، درستی قرائت را در آنها شرط نموده و طریقه قراء هفتگانه.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۳۶۶-۱۳۶۷٫
محل و شماره بازیابی: ۱۱۳۲۰۷