توضیحات

بیست‌ و سه مقاله در زمینه‌ های باستان‌شناسی، فرهنگ، ادب، تاریخ و هنر ایران
این کتاب در سال ۱۳۷۰ به مناسبت سپاس و یادآوری از خدمات شصت سالۀ فرهنگی مردی نستوه و ایران‌دوست و کوشا فراهم آمده است؛ مردی که همواره به ایران می‌اندیشید و در اندیشه معرفی مفاخر گذشتگان این سرزمین دیرپای می‌زیست. زنده‌یاد علی سامی (فرزند شادروان آقا بزرگ سامی) باستان‌شناس نامدار ایران، در سال ۱۲۸۹ خورشیدی در شهر شیراز زاده شد. در سال ۱۳۱۰ تحصیلات پایه‌ای را به پایان برد و با عنوان دبیر تاریخ و ادبیات فارسی در دبیرستان‌های زادگاهش به تدریس سرگرم شد.

چندی بعد در سال ۱۳۱۳ مدیریت چند دبیرستان را برعهده گرفت و اندکی بعد تصدی تعمیرات ابنیه تاریخی شیراز و کارپردازی اداره فرهنگ فارس را پذیرفت. در همین سمت اداری بود که مسئولیت نظارت بر ساختمان آرامگاه جدید حافظ و تعمیر و تجهیز موزه پارس و همچنین آغاز تعمیرات اساسی مسجد عتیق را عهده‌دار شد. خدمات علمی این سالیان او سبب شد که در سال ۱۳۱۷ از سوی وزارت فرهنگ وقت، به اخذ مدال علمی درجه یک نایل شود. علی سامی از سال ۱۳۱۸ حفاری در پاسارگاد و تپه‌های ماقبل تاریخ مرودشت را آغاز کرد. این کاوش‌ها تا سال ۱۳۳۶ ادامه یافت.

در طی این مدت طولانی خدمت و تصدی او در تخت جمشید، از یک طرف موفق به کشف آثار نهفته زیادی از کاخ‌های متعدد و وسیع تخت جمشید شد و قسمت‌های زیادی از دیوارها و ابنیه آنجا و حتی آثار مهم چندی هم از آن‌چه در پایین صفه تخت جمشید در دل خاک پنهان بود کشف کرد و از طرف دیگر موفقیت‌های شایان تحسینی در راه حفظ و نگاهبانی آثار کشف شده به‌دست آورد. سرانجام این باستان‌شناس برجسته ایرانی در روز ۲۲ مرداد ۱۳۶۸ درگذشت و به سرای جاوید شتافت.

شادروان علی سامی را به داشتن فضیلت‌های اخلاقی و دلبستگی به فرهنگ ایران ستوده‌اند و او را از مفاخر باستان‌شناسی ایران دانسته‌اند. «پاسارگارد یا قدیمی‌ترین پایتخت کشور ایران»، «آرامگاه کوروش بزرگ»، «آرامگاه داریوش بزرگ در نقش رستم»، «تمدن هخامنشی»، «بافندگی و بافته‌های ایرانی از دوران کهن (دو جلد)»، «حفر ترعه سوئز توسط داریوش کبیر و کتیبه میخی آن»، «دادرسی و قضاوت در کشورهای باستانی خاورزمین»، «دادرسی و قضاوت در ایران باستان عهد هخامنشی»، «تمدن ساسانی»، «ادبیات و شعر و تاریخ‌نویسی در عهد ساسانی (دو جلد)»، «پزشکی ایران در عهد ساسانی»، «موسیقی ایران ۱: از دوران کهن تا عهد هخامنشی»، «موسیقی ایران ۲: عهد ساسانی»، «تاثیر موسیقی ایران در موسیقی عهد اسلامی (دو جلد)»، «دانش‌های ایرانی در عهد ساسانی و تاثیر آن در علوم و تمدن دوره‌ اسلامی»، «سیر فرهنگ ایران در قرون اول و دوم هجری و تاثیر آن در تمدن اسلامی» و «نقش ایران در فرهنگ اسلامی» از جمله کتاب‌های این باستان‌شناس ارزشمند است.