شماره بازیابی: ‮‭۸۹۹۸‬‬
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‮‭۱۰-۲۱۶۷۱‬‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: نخبه التواریخ فی مواد التاریخ/ از: اسماعیل بن محمدتقی مستوفی تفرشی، دبیر (سده ۱۴ق)
کاتب: اسماعیل بن محمدتقی مستوفی تفرشی
تاریخ کتابت: سده ۱۴ق.
قطع: ‮دو، ‭۴۶‬، یک برگ، ‭۱۱/۶‬*‭۱۸/۱‬، ‭۱۲‬ سطر، ‭۷/۵‬*‭۱۲/۵‬‬.
آغاز، آغازه، انجام، انجامه: ۱ز بعد حمد خدا و درود پیغمبر/ که هست زیور اوراق و زینت دفتر
نگارنده این بیانات المحتاج الی مغفره ربه القدیر اسمعیل مستوفی تفرشی و دبیر عفی الله عن جرائمه چنین عرضه می‌دارد که در زمان مقرون به سعادت و اوان سلطنت.
۲انجام موجود: این که در کتب مضبوط است که رفتن فرعون و هامان به بالا به واسطه صندوق دگر کس بوده همانا لغات آن را که از مرور انقلاب دوران تغییر به هم رسانده فهم.
تزئینات متن:عناوین مشکی جلی.
رکابه نویسی:دارد (همه صفحات پشت و رو رکابه دارد).
نوع کاغذ:صنعتی نخودی آهار مهره.
تزئینات جلد:‮میشن عنابی مجدول، عطف چرم جدید. قطر: ‭۱/۴‬‬.
آغاز نسخه یک صفحه معرفی کتاب از باستانی‌راد.
مولف در کنار بعضی از ماده تاریخها و یا یادداشتها برای تفنن و تزئین گل بوته‌های کوچکی نقاشی کرده است.
مولف مطالب خود را بر یک طرف کاغذها نوشته بود که بعدا دو به دو این کاغذها را به هم الصاق کرده‌اند، البته بعضی از صفحات از هم جدا شده‌اند. هم عمل چسباندن و هم جدا کردن صفحات به صورت ناشیانه‌ای انجام شده است.
جلد مرمت شده است.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۵۸۳-۵۸۴٫
الاول: در بیان اجمال احوال و اعمار حضرت خاتم النبیین و ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین که از روی حقیقت علت غائی موجودات و بنای مسلمانی و کمال مدنیت از تاریخ ظهور وجود ذیجود ایشان است و بس و در ذکر اسامی خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس معاصرین و معاندین ائمه هدی.
الثانی: در ذکر اسامی سلاطین آل‌بویه که ایشان را دیالمه خوانند و طلوع و افول سلاطین صفویه مروجین مذهب حقه جعفری و سلاطین بعد از ایشان الی یومنا هذا.
الثالث: وجیزه ارتحال العلماء در تاریخ بعضی از علماء متقدمین و معاصرین.
الرابع: وجیزه نصب و عزل در بیان بعضی از امراء و وزراء متعلق به ایام دولت قاجاریه.
الخامس: وجیزه انتقال الحکماء و الشعراء در تاریخ چند تن از حکماء و شعراء متقدمین و معاصرین.
السادس: وجیزه ازیحه الحوادث در بیان بعضی از قضایاء اتفاقیه این زمان.
السابع: وجیزه قانونچه در ذکر اخذ و طرد حروف مواد تواریخ.
الثامن: وجیزه موازین الاعداد در بیان سهولت جمع ساختن حروف ماده تاریخ.
الخاتمه: در فواید و اختصاص این صنعت.
به نظر می‌رسد فهرست مطالب بالا در تنظیم نهایی دچار تغییر شده است زیرا در ص ۱۰۷ وجیزه دوم کتاب به ارتحال علماء و فقهاء عظام به ترتیب تقدم رحلت متقدمین بر متاخرین اختصاص یافته که در مقدمه به عنوان وجیزه سوم دانسته شده است.
به جز ماده تاریخ در مواردی مولف اشارات کوتاهی به وقایع تاریخی زمان خود نیز کرده است (مانند ص ۹۰-۹۳ درباره جنگهای ایران و روس و شکست قشون ایران و خیانت بعضی سرکردگان و علماء و نقش عباس میرزا ولیعهد؛ ص ۹۴-۹۵ درباره تاریخ انقراض دیبای ششتری از انقراض استادان آن فن از علت شیوع طاعون؛ ص ۹۸-۹۹ آثار خیرات و مبرات فتحعلی شاه قاجار؛ ص ۱۱۰ درباره دیدار فتحعلیشاه با میرزای قمی و جز آنها).
مقدمه کتاب نوشته شده در سال ۱۳۱۵ق به نام مظفرالدین شاه قاجار (۱۳۱۴-۱۳۲۴ق). اما جدیدترین تاریخی که در آن دیدم مربوط به بازگشت مظفرالدین شاه از سفر فرنگ در سال ۱۳۲۰ق است (ص ۱۰۷).
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور: مولف در کار نوشتن تاریخ مفصلی با نام آثار الوقایع بوده است ولی از آن جا که تالیف آن زمان زیادی را طلب می‌کرده؛ ماده تاریخها و قطعات تاریخی جمع شده را در این کتاب مختصر مرتب کرد. در حقیقت نخبه التواریخ پیش درآمدی بر تاریخ مفصل اسماعیل دبیر است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱دارای خط‌خوردگی و افزودگی.
مشخصات اثر: یادداشتهای تملک:
متن یادداشت: خریداری از حسینعلی باستانی‌راد در آذر ۱۳۴۸ش.
یادداشت عملیات: نسخه از وسط و انجام افتادگی دارد موجودی نسخه شامل مقدمه کتاب، وجیزه اول، بخشی از وجیزه دوم و سوم و چهارم است. در پایان هم بخشهایی درباره قاعده استخراج ماده تاریخ باقیمانده است. صفحات افتاده بدین ترتیب است: صفحات ۳۲-۸۷، ۱۳۳-۱۳۶، ۱۴۳-۱۸۰ و ۱۸۳-۱۸۴٫
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: نک: مرعشی، ۲۰/ ۶ (با نام تواریخ منظوم)، نشریه نسخه‌های خطی، ۵/ ۲۳۰؛ نسخه پژوهی، ۲/ ۲۳۵ – ۲۳۶٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: کتاب خلاصه‌ای از وقایع تاریخی از زمان صدر اسلام تا عصر مولف را به صورت ماده تاریخ دارد و در هشت وجیزه تنظیم شده است:
موضوع (اسم عام یا عبارت اسمی عام): تاریخ
تاریخ: ۲۰۱۲۱۰۲۳
محل و شماره بازیابی: ۱۸۵۶۱۴