توضیحات

وزن شعر فارسی یکی از کتاب‌های پرویز ناتل خانلری در زمینه وزن شعر فارسی است که اولین بار در سال ۱۳۳۷ و سپس با اضافاتی از سوی بنیاد فرهنگ ایران در سال ۱۳۴۵ منتشر شد. این کتاب نقطهٔ عطفی در مطالعات علمی راجع به عروض فارسی محسوب می‌شود.

طرح اصلی این کتاب سالها پیش از این، هنگامی که در دورۀ دکتری دانشکدۀ ادبیات تحصیل می‌کردم، ریخته شد. سپس در سال۱۳۲۶ این بحث با تحقیق دیگری دربارۀ «تحول اوزان غزل فارسی» به صورت کتابی که عنوانش «تحقیق انتقادی در عروض فارسی» بود انتشار یافت.
پس از انتشار آن کتاب نگارنده دنبالۀ مطالعه و تحقیق را رها نکرد و خاصه در قسمتی که مربوط به حروف و مصوتها و هجاهاست در آزمایشگاه «انستیتوی فونتیک» پاریس به تجربه و آزمایش پرداخت و حاصل این شد که بسیاری از نکات را تعدیل یا تکمیل کرد چنانکه بنای مطالب براساس علمی و تجربی استوار گشت.
در سال ۱۳۳۷ دو باب اول کتاب سابق که تکمیل یافته بود با عنوان «وزن شعر فارسی» منتشر شد، و اکنون چند سال است که نسخه‌های آن نایاب شده و از دسترس جویندگان دور افتاده است.
اما این طرح و بحث دربارۀ وزن شعر فارسی در آغاز انتشار چنان غریب می‌نموده که ادیبان از خواندن و شنیدن آن پرهیز می‌کردند و نکته‌های تازه‌ای که در آن مطرح شده بود و با شیوۀ هزار سالۀ این علم مغایرت داشت در نظر ایشان نوعی ارتداد به شمار می‌رفت.
با این حال، این بحث و طرح نو کم‌کم در مباحث ادبی چنان جای خود را باز کرد که در بعضی از دانشکده‌ها جزء مسائل درسی قرار گرفت: بعضی از ادیبان و استادان آن را خواندند و آموختند و بنای مطالعه و تحقیقات تازۀ خود را بر آن نهادند.
اصطلاحات و تعریفات تازه و ابتکاری این کتاب چنان در اذهان جایگیر شد که در کتابهای ادبی و «دایرۀ المعارف»‌هایی که در این سالها تدوین و تألیف یافت غالب آنها مانند اصطلاحات مقبول عام و تعریفات واضح نزد اهل فن، بکار رفت و چنان معتبر و مسلم شناخته شد که در نقل آنها ذکر مأخذ و نام نگارنده را از قلم انداختند و نکته‌ها و مطالب را که همه ابداع و ابتکار مولف بود و نخستین بار در این کتاب آمده بود مانند مشهورات و مسلمات بی‌قید منبع ثبت کردند.
در این ضمن از یک طرف نسخه‌های چاپی کتاب نایاب شده و از طرف دیگر نگارنده بار دیگر بسیاری از مطالب را مورد تجدید نظر و اصلاح و تکمیل قرار داده بود.
به این دلایل تهیۀ چاپ تازه‌ای از کتاب لازم می‌نمود و همین ضرورت نگارنده را به تجدید طبع این کتاب برانگیخت. در این چاپ تازه نکته‌های اصلاحی و تکمیلی بسیار است و خوانندگان فاضل خود به آنها توجه خواهند کرد.