توضیحات

رس‍ال‍ه‌ اول‌: ج‍واه‍رن‍ام‍ه‌ ل‍ن‍ک‍ران‌
رس‍ال‍ه‌ دوم‌: س‍ف‍رن‍ام‍ه‌ طوال‍ش‌
رس‍ال‍ه‌ س‍وم‌: ان‍ق‍لاب‌ م‍ش‍روطی‍ت‌ و اوض‍اع‌ ت‍ال‍ش‌
رس‍ال‍ه‌ چ‍ه‍ارم‌: ن‍ام‍ه‌ه‍ا و اش‍ع‍ار ت‍اج‍م‍اه‌

در کتاب حاضر چهار رساله و مقاله تاریخی درباره تالش(منطقه غرب گیلان) مربوط به یک دوره هشتاد ساله از ۱۲۴۰تا ۱۳۲۰ش که به دنبال هم و با فاصله زمانی نگارش یافته‌اند تصحیح و به چاپ رسیده است .ن

خستین رساله با عنوان((جواهرنامه لنکران)) بررسی مردم نگارانه‌ای است از ایالت لنکران و خان‌های تالش شمالی که در اثر معاهده ترکمنچای و گلستان از ایران تجزیه شد .رساله نخست که از نسخه‌ای منحصر به فرد تصحیح شده در سال ۱۲۸۶ه‌.ق/ ۱۸۶۹م به چاپ رسیده این مطالب را در بردارد :لنکران از چه کلمه است؟ ;تسمیه نام تالش ;حدود جغرافیایی ;کار و پیشه مردم ;آب و هوا ;انفاس مقدسه ;صاحبان هنر و آثار ;آثار و بناها .دومین رساله(((سفرنامه تالش))) تنها منبع باقی مانده از دوره ناصری است که اوضاع و احوال بخشی از منطقه تالش را در آستانه نهضت مشروطیت نشان می‌دهد .

نویسنده این رساله، ابونصر میرزا، پسرعم ناصرالدین‌شاه و فرزند حسام‌السلطنه است که از تاریخ ۱۳۰۳به حکومت گیلان گمارده شد .وی در آخرین سال حکومت خود در گیلان (۱۳۰۸) از طرف شاه ماموریت می‌یابد که برای حل اختلاف خان‌های تالش و بررسی علل ناآرامی‌ها به آن دیار عازم شود و در پایان، گزارشی به شاه عرضه نماید که((سفرنامه طوالش)) محصول این سفر است .

سومین مقاله از گردآورنده کتاب تحقیقی است درباره اوضاع منطقه تالش مقارن نهضت مشروطیت، نقش تحولات و حوادثی که در منطقه تالش رخ داد، همچنین بازتاب و تاثیر مشروطه در منطقه مورد نظر .آخرین رساله کتاب با عنوان((نامه‌ها و اشعار تاج ماه)) حاوی گزیده اشعار شاعران دوره قاجار، و نامه‌ها و شمار اندکی از سروده‌های((تاج ماه)) است .(تاج ماه یا آفاق‌الدوله همسر فتح‌الله خان ارفع‌السلطنه بوده است) .

مضمون اصلی نامه‌های تاج ماه مسائل شخصی و تا حدودی خانوادگی است، اما در عین حال نوشته‌ای است متضمن اطلاعات تاریخی و اجتماعی .صفحات پایانی کتاب به نمایه‌های مختلف(اسامی اشخاص، اماکن، قبایل و کتاب‌ها) اختصاص دارد .