توضیحات

این کتاب حاصل سلسله کنفرانس هاى استاد در لندن است که در سال ۱۳۵۷ به کوشش انتشارات مؤسسه در راه حق و اصول دین به چاپ رسیده است.

استاد مصباح در سال ۱۳۵۷ به دعوت گروهى از فارغ التحصیلان ایرانى مقیم اروپا و امریکا، از طرف مؤسسه در راه حق به لندن سفر کردند تا در جلسات بحث درباره برخى مسائل اسلامى که از طرف آنان پیشنهاد شده بود شرکت کنند. ایشان طى دو ماه اقامت در لندن (از اواخر خرداد تا اواخر مرداد) برنامه مفیدى ارائه دادند. استاد مصباح نخست بخش هایى از فلسفه اسلامى را که به مثابه پیش نیاز مباحث اصلى بود تدریس کردند.

پس از بازگشت، نظر به سودمندىِ مباحث، مؤسسه در راه حق از استاد خواست تا خلاصه اى از درس ها را براى استفاده دانش پژوهان به رشته تحریر درآورد. این کتاب حاصل آن درس هاست به قلم استاد نگاشته شده است.

مباحث کتاب، شامل پنج بحث فلسفى مهم است:

بحث اول، درباره مفهوم فلسفه و سیر تاریخى آن است. ضمن این بحث نکاتى در باب تعریف فلسفه، ضرورت فلسفه، رابطه فلسفه با علم، رابطه فلسفه با دین، رابطه فلسفه با عرفان، همراه با توضیحات روشن در زمینه هر یک از مفردات این مباحث، عرضه شده است.

بحث دوم به شناخت عقلانى و ارزش آن مى پردازد. در این بخش مباحثى چون تعریف علم حصولى و علم حضورى و مقایسه میان آن دو، برخى فعالیت هاى ذهن از قبیل تصور و تصدیق، معقول اول و معقول ثانى، ارزش ادراک و مقایسه میان ارزش ادراک حضورى با ارزش ادراک حصولى گنجانده شده است.

بحث سوم درباره علت و معلول است. عناوین ذیل، در این بخش بررسى مى شوند: بداهت اصل علیت، وجود مستقل علت و وجود رابطى معلول، احتیاج معلول به علت در حدوث و بقا و ملاک این احتیاج، مراتب داشتن وجود، محال بودن تسلسل در علل فاعلى، علت تامه و علت ناقصه، علت غایى و… .

در بحث چهارم، تحت عنوان «ثابت و سیال» عناوینى چون جوهر و عرض، حرکت و لوازم آن، اقسام حرکت، و وجود سیال بررسى شده است.

و در بحث پنجم ذیل عنوان «فعلیت و استعداد (قوه)» درباره قوه و فعل، امکان استعدادى، ماده اولیه، و رابطه قوه با فعل بحث شده است.