شماره بازیابی: ۱۱۶۱
شماره مدرک کتابخانه مجلس: IR‭۱۰-۱۹۶۱۸‬
زبان اثر: فارسی
عنوان و نام پدیدآور: کلیات وحید قزوینی [نسخه خطی]/ از: محمدطاهر قزوینی متخلص به وحید.
تاریخ کتابت: ۱۰۸۱ق.
قطع: رحلی بزرگ. ۲۳*۳۶سم. ۳۴۲گ. ۵۸بیت.
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور: مولف منشی و وقایع نگار شاه عباس ثانی صفوی (۱۰۵۲-۱۰۷۷ق.) می‌باشد.
ادوارد برون وفات وحید را در حدود سال ۱۱۲۰ق. نوشته و در تذکره نصرآبادی به معرفی وی، چنان‌که شایسته شاعر و وزیری می‌باشد و پیداست که زنده بوده، پرداخته شده، در پایان نسخه چاپی نصرآبادی بدون مقدمه و ارتباط با مطالب پیشین نوشته شده در سنه ۱۱۱۲ق. فوت شد. تصور می‌کنم که مالک آن روزی نسخه‌ای که نسخه چاپی از روی آن چاپ شده این تاریخ را ضبط کرده نه اینکه از نصرآبادی باشد و این تاریخ از آنکه برون نقل کرده درست‌تر به نظر می‌آید و آقای سهیلی خوانساری در مقدمه ذیل عالم آرا شرح حال مختصری از وحید نوشته‌اند و در آنجا وفات وی در ۱۱۱۰ق. ثبت گردیده و از خود دیوان بطلان قول تذکره خوشگو را که وحید در ۱۰۸۲ق. وفات یافته توان اثبات نمود و نیازمند برهان دیگر نیست.
نگارنده تصور می‌کنم که این نسخه را برای خود شاعر، میرزا رضی بن شفیعای خراسانی که بنابر ضبط معاصر وی در تذکره نصرآبادی (ص ۸۰) جوان قابل فاضلی بوده و به نگارش مجلدی از دفاتر خاصه اشتغال داشته نوشته و مراد وی از نگارش آن جمله اشاره به نام خویش است.
از قرائن پیداست که بسیاری از صفحات آخر نسخه و ابیاتی که در حاشیه صفحات نوشته شده و به خط نویسنده پیشین نیست اثر دست خود وحید می‌باشد و حک و اصلاح و تغییر ابیات و مصرع‌ها و کلمات، شاهد این ادعاست و در این بخش چندین ماده تاریخ است که پس از ۱۰۸۱ق. انشا شده و در ص ۲۰۶ ماده تاریخی که سال ۱۰۹۳ق. را می‌رساند موجود، بنابراین مسلما تا این سال وحید بر این دیوان و کلیات می‌افزود و شاید آثار دیگر پس از تاریخ هم در آن باشد.

تزئینات نسخه:برگ‌های نسخه از اول تا ص ۲۰۳ با طلا و لاجورد جدول‌کشی شده.
نوع کاغذ:اصفهانی.
تزئینات جلد:مقوائی عطف و گوشه تیماج.
نک: تذکره نصرآبادی، ص ۱۷-۲۰؛ روضه الصفا، ج ۸؛ مجمع الفصحا، ۲/ ۵۰؛ آثار الشیعه، ۴/ ۱۰۰؛ شمع انجمن، ص ۵۱۳؛ تذکره خوشگو در حرف واو، تاریخ ادبیات براون، ص ۱۷۵؛ سپهسالار، ۲/ ۶۹۹-۷۰۲٫
۱٫ خلوت راز: این مثنوی در حدود دوهزار و دویست (۲۲۰۰) بیت می‌باشد.
‏آغاز: ای فرازنده سرای جهان/ به گل و خشت آشکار و نهان
‏۲٫ ناز و نیاز، در حدود دوهزار و دویست (۲۲۰۰) بیت است.
‏آغاز: خدایا سینه بی‌سوز دارم/ ولی همچون چراغ روز دارم
‏۳٫ عاشق و معشوق، در حدود یک هزار و سیصد (۱۳۰۰) بیت است.
‏آغاز: ای ذات تو ترجمان اشیا/ ماهیست خموش و بحر گویا
‏۴٫ فتح نامه قندهار، در حدود چهارصد و شصت (۴۶۰) بیت است.
آغاز: شهی را که خواهد خدا کامیاب/ نخستش دهد سیر چون آفتاب ‏
۵٫ مثنوی آلات جنگ، در حدود هشتصد (۸۰۰) بیت است.
آغاز: بنام طرازنده مغز و پوست/ که خورشید یک چشمه صنع اوست
۶٫ مثنوی در تعریف نرد، در حدود شصت (۶۰) بیت.
آغاز: بود بازی نرد باب شهان/ که در بزم از رزم دارد نشان
۷٫ مثنوی در وصف طنبور، در حدود شصت و هشت (۶۸) بیت است.
آغاز: نیست سازی به خوبی طنبور/ هیچ سر را نبوده است این شور
۸٫ مثنوی در تعریف عمارت شاهی، در حدود شصت (۶۰) بیت می‌باشد.
آغاز: زهی خانه شاه عالم پناه/ که هستی تو بر خانه‌ها پادشاه
۹٫ مثنوی در وصف همایون تپه اشرف، در حدود شصت (۶۰) بیت.
آغاز: همایون تپه جای باده نوشی است/ که آنجا فیض گرم گل فروشی است
۱۰٫ گلزار عباسی، در حدود ششصد و هشتاد (۶۸۰) بیت است.
آغاز: خسروی بود در دیار عراق/ همچو شمشیر خود به گیتی طاق
۱۱٫ قصائد، در نسخه کامل این کتابخانه در حدود یک هزار و صد (۱۱۰۰) بیت می‌باشد.
آغاز: خداوندا دلی پر ز گوهر چون دل دریا/ که نتواند درو افکند کشتی خواهش دنیا
۱۲٫ مقطعات، نسخه این کتابخانه که در حدود هشتصد (۸۰۰) بیت می‌باشد.
آغاز: ما و دل بنشسته شبها پیش هم آورده سر/ تا سحر با یکدگر بودیم سرگرم عتاب
۱۳٫ غزلیات، در حدود سی هزار بیت می‌باشد و
آغاز: کرامت کن عیاری یا رب این ناقص عیاران را/ بده دستی که گیرم دامن پرهیزگاران را
۱۴٫ رباعیات، چون هر سه نسخه این کتابخانه رباعیات آن ناقص است شماره آنها را نمی‌توان معین نمود و آغاز و انجام رباعیات دو نسخه این کتابخانه را نقل کرده‌ایم.
در این نسخه در حدود چهل هزار (۴۰۰۰۰) بیت می‌باشد و مندرجات آن به ترتیب عبارتند از:
۱٫ ناز و نیاز: (ص ۲-۴۹) برگ نخستین نسخه که نونویس می‌باشد و آغاز مثنوی دیگری است که در بیان آلات جنگ انشا نموده و عینا در ص ۱۱۹ موجود است و این نسخه در حدود دوهزار و هفتصد (۲۷۰۰) بیت می‌باشد و با مراجعه به نسخه دیگر (که با ش ۱۱۶۱ یاد می‌شود) به دست آمد که ۴۳بیت از آغاز و ۳۴۳بیت از انجام نسخه افتاده و بدین دوبیت آغاز و انجام می‌یابد:
چنان از عشق خود بنواز جانم/ که سوزد مغز شمع استخوانم
شهنشه ساخت جشنی چون سلیمان/ به جمعیت سپه را داد فرمان
۲٫ یک مثنوی است (ص ۵۰-۶۱) که از اول و آخر آن افتاده و مشتمل بر حکایاتی چند در حدود یک هزار و سیصد و هشتاد (۱۳۸۰) بیت است و بدین بیت شروع گردیده:
چهره چنان صاف که شخص خیال/ دیده در آن آینه مردم جمال
انجام: سنگ گران در کف هر کینه‌ور/ کرده به آن وزن متاع خطر
۳٫ خلوت راز، (ص ۶۲-۶۹) از آغاز این مثنوی برگ‌هائی افتاده و بدین بیت که در ۹۹ سطر ۵ نسخه زیرین می‌باشد آغاز می‌شود:
هان بناجنس خود مباش قرین/ صحبت جنس خویشتن بگزین
و این بخش در حدود چهارصد و پنجاه (۴۵۰) بیت است.
۴٫ عاشق و معشوق، (۷۸-۱۰۱) این نسخه بدون نقص می‌باشد و در حدود یک هزار و سیصد (۱۳۰۰) بیت است. ۵٫ فتح قندهار، (ص ۱۰۹-۱۱۷) این نسخه نیز تمام و در حدود چهارصد و شصت (۴۶۰) بیت است. ۶٫ مثنوی آلات جنگ، (ص ۱۱۹-۱۳۳) این نسخه نیز تمام و در حدود هشتصد (۸۰۰) بیت است. ۷٫ مثنوی در وصف نرد، (ص ۱۳۳-۱۳۴) در حدود شصت (۶۰) بیت. ۸٫ مثنوی در صفت طنبور، (ص ۱۳۹-۱۴۹) در شصت و هشت (۶۸) بیت. ۹٫ مثنوی در صفت عمارت شاهی، (ص ۱۴۰-۱۴۱)، در شصت (۶۰) بیت: ۱۰٫ مثنوی در وصف همایون تپه، (ص ۱۴۱-۱۴۲) در شصت (۶۰) بیت. ۱۱٫ گلزار عباسی، (ص ۱۴۵-۱۵۶) در حدود ششصد و هشتاد (۶۸۰) بیت. ۱۲٫ قصائد، (ص ۱۶۳-۲۰۳) در حدود یک هزار و صد (۱۱۰۰) بیت است. ۱۳٫ مقطعات، (ص ۲۰۵-۲۱۹) در حدود یک هزار و صد (۱۱۰۰) بیت است. ۱۴٫ غزلیات، (ص ۲۲۱-۶۸۱) این بخش در متن و حاشیه نوشته شده و گذشته از غزل هم، اشعاری دارد و بعضی از غزلیات آن هم ناتمام می‌باشد و بیشتر آن به خط خود وحید است و در حدود سی هزار (۳۰۰۰۰) بیت است. ۱۵٫ رباعیات، ص (۶۸۲-۶۸۳) از اول و آخر این بخش برگ‌هائی افتاده و ابیات موجوده آن در حدود یکصد (۱۰۰) بیت می‌باشد و بدین دو رباعی آغاز و انجام یافته:
آغاز: ندارم جان ز بهر قتل ما چندین چه می‌کردی/ چراغی نیست چون باد صبا چندین چه می‌کردی
به خرمن‌های جمع آورده مردم چه می‌نازی/ بگرد آن چو سنگ آسیا چندین چه می‌گردی
انجام: سوخت دل از غم خدایا گر نجاتش می‌دهی/ از زلال کوثر رحمت براتش می‌دهی
از تو دنیا در میان راه مهمانخانه‌ ایست/ هرکه آمد از عدم آب حیاتش می‌دهی
وضعیت استنساخ نسخه: بنابر تصریح در ص ۱۳۳ و ۱۵۶٫ نویسنده از خود نام نبرده ولی در پایان چندین مثنوی و پس از تاریخ نگارش جمله «رب اجعلنی رضیا» نگاشته شده.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر: نوع خط:نستعلیق.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود: ۱برگ‌های ننوشته‌ای هم در این بخش، جدول کشیده موجود و چنان‌که گفتیم آثار تصحیح و مقابله در بیشتر از صفحات نسخه دیده می‌شود.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر: ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۶۶۳-۱۶۶۶٫
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده: مثنوی‌های کامل دو نسخه این کتابخانه را در اینجا باز معرفی می‌کنم:
تاریخ: ۲۰۱۲۱۰۲۴
محل و شماره بازیابی: ۱۱۲۲۹۲