توضیحات
حاجی بابا در انگلستان
سرگذشت حاجی بابای اصفهانی (The Adventures of Hajji Baba of Isphahan) عنوان کتابی داستانی است که به شرح زندگانی فردی همنام با عنوان کتاب میپردازد.
نویسنده کتاب جیمز موریه مأمور سیاسی دولت انگلستان در دوران سلطنت فتحعلیشاه است. وی در مقدمه کتاب نوشته که این کتاب شرح زندگی فردی است که به دست او سپرده شده و او تنها آن را به انگلیسی ترجمه کردهاست، اما اعتقاد بر آن است که نویسنده این رمان خود اوست. این داستان در سال ۱۸۲۴ میلادی در لندن منتشر شدهاست.
رمان شرح احوالات دلاکزادهٔ ادب آموختهای است از اهالی اصفهان که در جوانی به خدمت یک تاجر ترک درآمده و پس از ماجراهایی طولانی به دربار قاجار راه مییابد و گزارشی از فساد اداری و شرایط اجتماعی این دوره به دست میدهد. موریه چهار سال بعد کتاب دیگری (همین کتاب) ذیل عنوان حاجی بابا در لندن را منتشر ساخت که در واقع قسمت دوم این مجموعهاست.
برخی حاشیهها
- انتشار این کتاب موجب خشم فتحعلیشاه شد. نویسنده در مقدمه قسمت دوم کتاب به این موضوع اشاره کردهاست.
- برخی وقایع کتاب ریشه در خاطرات نویسنده دارد مثلاً به موضوع معرفی سیبزمینی به دربار ایران پرداخته است. با این حال اکثر وقایعی که در این کتاب نقل شده داستانپردازی است اما برخی مطبوعات بعضی از آنها را با واقعیت اشتباه گرفتهاند. مثلاً نامه منتسب به فتحعلی شاه که این گونه شروع میشود، بخشی از رمان است: «از جمله اولاً بر ذمت همت تو لازم است که بهدرستی تحقیق کنی که وسعت ملک فرنگستان چقدر است؟ کسی بنام پادشاه فرنگ هست یا نه؟ و در صورت بودن، پایتختش کجاست؟…..»
- در بخشی از داستان به اسیر کردن زنان گرجی در جریان جنگ با روسیه و فرستادن آنها به حرمسرای صاحبمنصبان ایران اشاره کردهاست. این وقایع چند سال بعد موجب به غائله قتل الکساندر گریبایدوف شد.
- در مقدمه کتاب دوم یک نامه و پاسخ آن درج شده. نویسنده نامه کسی است که به تازگی به مقام صدراعظمی رسیده (الهیار آصفالدوله) است. او میگوید که میداند شخصیت «میرزا فیروز» در واقع خود آصفالدوله بودهاست.
سینما
در سال ۱۹۵۴ فیلمی به همین عنوان ساخته شد. به جز عنوان، بخشی از این فیلمنامه نیز از داستان حاجی بابا اقتباس شدهاست اما در فیلم به ماجرای زندگی پرنسس فوزیه، پرنس نصرالدین و خلیفه میپردازد بهطور کلی خارج از داستان کتاب است. در این فیلم جان درک در نقش حاجیبابا، الین استوارت در نقش پرنسس فوزیه، آماندا بلیک در نقش سرکرده ترکمنها و توماس گومز در نقش عثمانآقا به ایفای نقش پرداختهاند.
دیدگاهی دارید؟