نظر فلاسفه و علمای تاریخ در باب مفهوم تاریخ و رسالت این علم متفاوت بوده و هرکدام بنوعی آن را تفسیر نموده اند. مهمترین این نظرات عبارتست از:

مطالعه گذشته از طریق حال، بررسی مجموعه زاد و مرگ جوامع، تحقیق علل رویدادهای تاریخی و یافتن سیر تحول تاریخ، تجربه مورخ، مبارزات تاریخی طبقات تاریخ فکر و اندیشه بشر، تاریخ پادشاهان و سرداران و شرح اعمال آنها، و بلاخره عده ای تاریخ را عبارت از سرگذشت تمدن و فرهنگ ملل شمرده و وظیفه مورخ را بررسی مراحل تولد و جوانی و پختگی و بلوغ و زوال فرهنگها دانسته اند…

تمدن امریست محسوس و عینی، هرگز ارثی نبوده بلکه جنبه اکتساب دارد و هر نسل با استفاده از تجربیات گذشتگان خویش به محتوای آن تکامل و غنا می بخشد. و فرهنگ: فرهنگ مفهوم کلی تر و قدیم تر از تمدن دارد، زیرا بشریکه هنوز به مرحله تمدن نرسیده بود، یعنی ابزارسازی نمی دانست و تولید او هنوز بر پایه اقتصادی جمع آوری خوراک مبتنی بود، با این حالت فرهنگ مستقل و معتبری برای خود داشت.

تصویرهایی که بر دیوار پناهگاههای طبیعی بشر اولیه هنوز آهنگ در این غارها زمزمه می شد، دلیل بر فرهنگ خواهی و اساسا فرهنگی بودن انسان ابتدایی می باشد…