توضیحات

توجه: فایلهای صوتی (نوار ۷، بخش ۲) – (نوار ۱۱، بخش ۲) و (نوار ۱۴، بخش ۲) موجود نیست.

متن کامل مصاحبه حبیب لاجوردی با اردشیر زاهدی؛ پروژه تاریخ شفاهی ایران در دانشگاه هاروارد به همراه ۵۱ فایل صوتی

مصاحبه با آقای اردشیر زاهدی (۱۳۰۷-۱۴۰۰)، وزیر امور خارجه (۱۹۶۷-۱۹۷۱)، سفیر ایران در انگلستان، سفیر ایران در آمریکا، به تاریخ ۱۴ ژانویه ۱۹۹۲ در مونترو، سوییس
این مصاحبه که شامل ۲۷ نوار و ۵۵۰ صفحه است طبق قرارداد دانشگاه هاروارد با اردشیر زاهدی پس از مرگ او منتشر شده است.
نوار اول با شرح معرفی مادر و پدر اردشیر زاهدی آغاز می شود و به نقش پدرش اردشیر در جنگ با تجزیه طلبان و پیمودن پله های صعود مقام فضل‌اللّٰه زاهدی در ارتش و شروع آشنایی خانواده ایشان با رضاشاه که در آن زمان هنوز به سلطنت نرسیده بود می پردازد. از ابتدای نوار سوم به معرفی خودش می پردازد و توضیح می دهد چگونه مدارج تحصیلی و ترقی شغلی را طی کرده است.
یکی از مواردی که در محتوای این مصاحبه به چشم می خورد حس وطن پرستی و به اصطلاح خود آقای زاهدی حس ناسیونالیستی ایشان است و اینکه در مواجه با افراد نیز میهن پرستی یکی از ویژگی هایی بوده که مورد توجه ایشان قرار می گرفته است.
آنچه که در متن ممکن است توجه خوانندگان را جلب کنند انبوه اصطلاحات انگلیسی و برخی موارد پس و پیش شدن فعل و فاعل است که نشان می‌دهد که اردشیر زاهدی فی البداهه در حال به یادآوری خاطرات است و لحن ایشان صمیمانه و غیرساختگی است. محتوای مصاحبه به استثناء مواردی که مصاحبه کننده جویای نظر شخصی ایشان است بیشتر روایت گونه و کمتر قضاوت گرانه است.
در اوایل نوار شماره ۹ به مقدمات ازدواج شاه پس از جدایی از ثریا اشاره می شود و اینکه یکی از کاندیدهایی که برای ازدواج شاه پس از ثریا در نظر گرفته شده بود دختر پادشاه سابق ایتالیا ماریا گابریلا بوده است. به گفته اردشیر زاهدی دیدار شاه با شاهزاده گابریلا در ژنو در سوئیس و در یکی از منازل متعلق به پدرش انجام می شود و اگرچه دیدار به خوبی پیش می رود اما به زودی مسائل و مشکلاتی در مورد ازدواج آنها مطرح می شود از جمله اینکه پادشاه سابق ایتالیا که یک کاتولیک مذهبی بوده خواهان ازدواج دخترش با مردی کاتولیک بوده و این برای شاه مسلمان شیعه غیرممکن بود. این ازدواج مورد مخالفت آیت الله بروجردی و بهبهانی و همینطور پاپ وقت قرار گرفت و شاه ایران از این ازدواج منصرف شد.
در نوار ۲۷ که نوار پایانی است اردشیر زاهدی نظر خود را در مورد دلایل وقوع انقلاب مطرح می کند و نظرات رایجی که در مورد نقش آمریکا و انگلیس به عنوان عامل موثر در وقوع انقلاب مطرح بود را رد می کند و می گوید حتی اگر این کشورها چنین خواسته ای داشته اند یا برای آن تلاش کرده‌اند، نمی‌توان آن را عامل موثر دانست.