توضیحات

کتاب صوتی شیطان یکی از خاص‌ترین نوشته‌های لئو تولستوی است. این اثر که توسط سروش حبیبی به فارسی برگردانده شده، رمانی کوتاه با موضوع امیال جنسی و عواقب بی‌پروایی در عشق‌ورزی‌ست. گفتنی است که خوانش کتاب حاضر بر عهده‌ی ایوب آقاخانی بوده است.

سرزمین بزرگ روسیه در سده‌ی نوزده میلادی، چهره‌هایی بزرگ و درخشان را به دنیای ادبیات معرفی نمود؛ از جمله نویسندگان توانایی چون پوشکین، گوگول، گنچاروف، لسکوف و بسیاری دیگر. در این میان اما دو تن، ستاره‌هایی بس پرفروغ‌تر از دیگران در آسمان ادب روسیه‌اند: فئودور داستایوفسکی (Fyodor Dostoevsky) و لئو تولستوی (Leo Tolstoy).

حتماً می‌دانید که این دو رمان‌نویس را معمولاً با یکدیگر مقایسه می‌کنند. دلیل این امر، البته چیزی جز صرفِ هم‌زبانی و هم‌زمانی‌شان است. راز تقابلی که این دو (ظاهراً) با یکدیگر دارند، در این است که هر کدام از ایشان، مظهر کمالِ نوع خاصی از ادبیات‌اند. داستایوفسکی را به دلیل وجود گسست‌های معمولاً تعمدی در ساختار آثارش، و همچنین، به سبب مهارتش در واکاوی ناخوادآگاه کاراکترهای داستانی، به عنوان آغازگر مدرنیسم در ادبیات می‌شناسند، و تولستوی را به سبب انسجام خیره‌کننده و زبانِ فاخر آثار، و همچنین تسلط خداگونه‌اش بر عناصر داستانی، از آخرین رئالیست‌های بزرگ در ادبیات کلاسیک می‌نامند.

باری، کتابی که اکنون پیش رو دارید، از بسیاری جهات متفاوت‌ترین اثر لئو تولستوی است. او در این رمان کوتاه راوی زندگی دو برادر به نام‌های یوگنی و آندری بوده است که پس از مرگ پدر، خود را علاوه بر زمین‌های وی، وارث بدهی‌های هنگفتش نیز می‌بینند. آن‌ها باید تصمیم خود را درباره‌ی قبول یا رد این میراث بگیرند. یوگنی با سودای کسب سود ریسک می‌کند و علاوه بر پذیرفتن میراث پدر، سهم برادر را هم می‌خرد. یوجین اما زندگی را با مادر تنهای خود ادامه می‌دهد؛ در حالی که تمام فکر و ذکرش پیش زنان زیباروی پترزبورگی است…

شیطان (The Devil) واضحاً اثری در باب امیال جنسی است. موضوعی که البته در زمان نویسنده تابویی بزرگ به شمار می‌رفت. با این حال این امر نابغه‌ای چون تولستوی را از پرداختن به آن در داستانی مستقل باز نداشت؛ هر چند سبب چند سال تأخیر در انتشار آن گشت. (مشهور است که تولستوی دست‌نوشته‌های این داستان را برای سال‌ها از دست همسر خود مخفی کرده بوده است!). عمق نگاه دقیق و تیزبین تولستوی در روح بشری، شاید بهتر از هر جا در این رمان کوتاه آشکار باشد. او در کتاب شیطان یک بار و برای همیشه حرف آخر خود را در باب بسیاری از مسائل، از جمله عشق و رابطه‌ی جنسی زده است. اینک این شما و این شاهکاری قدرنادیده از نویسنده‌ای چیره‌دست و متفکری بزرگ.