توضیحات
ادبیات فارسی بر مبنای تألیف استوری – بخش یکم
ادبیات فارسی بر مبناى تألیف استورى، برگردانى فارسی، در دو جلد، از ترجمه روسى اثر معروف استورى در معرفى متون فارسی است.
استورى این کتاب را بیشتر به عنوان راهنما تنظیم کرده است تا کتاب تاریخ ادبیات به معناى متعارف کلمه. ترجمه روسى این اثر توسط «یو.ا.برگل» و ترجمه فارسی آن توسط آقایان «یحیى آرین‌پور»، «کریم کشاورز» و «سیروس ایزدى» صورت گرفته و احمد منزوى کل کار را ویرایش و یکدست کرده است.
کتاب در دو جلد تنظیم شده و مشتمل بر پیشگفتار چاپ فارسی به قلم احمد منزوى، پیشگفتار چاپ روسى به قلم یو.ى.بورشچفسکى و یو.ا.برگل، پیشگفتار جلد سوم چاپ روسى کتاب به قلم یو.ا.برگل، پیشگفتارهاى چاپ انگلیسى به قلم استورى و پنج بخش مى‌باشد. این مجموعه بزرگ‌ترین کار تحقیقى استورى است که بیشتر عمر خویش را بر سر تألیف آن نهاده است و شامل فهرست بسیارى از کتاب‌هاى فارسی همراه با زندگى‌نامه موجز و سودمندى از نویسندگان آنهاست. چنان‌که استورى در مقدمه جلد اول مى‌گوید: وى در نگارش این کتاب بر آن بوده که اثرى چون تاریخ آثار عربى بروکلمان گرد آورد؛ اما شیوه طبقه‌بندى، متفاوت از شیوه بروکلمان است.
او برخلاف بروکلمان که تقسیم‌بندى کتاب خود را بر پایه دوره‌هاى تاریخى قرار داده بود، موضوع کتاب‌ها را پایه طبقه‌بندى قرار داد. در طبقه‌بندى بروکلمان همه آثارى که متعلق به یک دوره تاریخى هستند، در یک بخش جاى مى‌گیرند، اما در حال حاضر طبقه‌بندى استورى مناسب‌تر به نظر مى‌رسد.
از سوى دیگر استورى در هر موضوع، مؤلفان را پایه طبقه‌بندى قرار داد و نه کتاب‌ها را و به این ترتیب ناچار شد آثارى را که مؤلف آنها شناخته‌شده نیست، در بخش جداگانه‌اى به نام «ملحقات» در پایان هر فصل جاى دهد؛ بدین ترتیب مآخذى که متعلق به یک دوره هستند، در یک جا گردآورده نشده و پراکنده هستند. ترتیب مطالب و مواد بدین شرح است:
مدخل‌ها با شماره مرتب شده‌اند. عموماًهر شماره با نام صاحب اثر و اگر صاحب اثر مجهول باشد، با نام خود اثر آغاز شده است. قسمتى از نام و مشخصات صاحب اثر که مشهورتر است، با حروف سیاه مشخص شده است. سپس اطلاعاتى مهم درباره زندگى صاحب اثر ارائه شده است. در هر مدخل، اثر یا آثارى از نویسنده در موضوع مختص هر بخش معرفى شده است. ضمنا به نوشته‌هاى دیگر او نیز تنها با ذکر نام اشاره شده است. سپس نام اثر با حروف درشت و نسخه‌بدل‌هاى درخور توجه آن ذکر و احیانا چند کلمه‌اى از آغاز اثر نقل شده است. ویژگى‌هاى اثر یا آثار دیگرى در همان موضوع و از همان نویسنده، یکى پس از دیگرى در حجمى متناسب با ارزش اثر و اطلاعات در دسترس، یاد شده است.
مشخصات نسخه‌هاى خطى موجود اثر، به ترتیب تاریخ کتابت – به استناد فهرست‌هاى کتاب‌هاى خطى که به چاپ رسیده – با دقت تمام ذکر شده است. نسخه‌هاى خطى که در فهرست‌هاى چاپى از آنها ذکرى نشده، ولى در جاهاى دیگر، مانند مقالات یا در پیشگفتار کتاب‌ها از آنها یاد شده، جداگانه آورده شده است. در معرفى هر نسخه خطى، درباره مزایا یا نقایص وضعیت آغاز و انجام، تاریخ دقیق یا تقریبى کتابت و تصاویر و تزیینات (مینیاتور یا طلاکارى) آن اطلاعاتى داده شده است.
چاپ‌هاى متعدد اثر، اعم از کامل و ناتمام، همچنین ترجمه‌هاى آن و تحقیقاتى که درباره آن شده، معرفى شده است. آثارى که صاحبان آنها معلوم نبوده، جداگانه، در پایان هر بخش فهرست شده است. استورى در تألیف جامع خود از فهرست‌هاى معتبر متعددى که به کوشش محققان غربى و شرقى تدوین شده بود، بهره جسته است. مستندات استورى برای فراهم آوردن اطلاعات کتاب‌شناختى این اثر عبارت است از:
۱٫ اطلاعات مستقیمى که او از طریق رؤیت کتاب‌هاى خطى و چاپى فارسی به دست مى‌آورد.
۲٫ فهرست‌هاى کتب خطى فارسی که آن‌هم البته در روزگار او، در مقایسه با مجموعه دست‌نوشته‌هاى فارسی موجود در سراسر عالم چندان زیاد نبود.
۳٫ فهرست‌هاى کتاب‌هاى چاپى موجود که در زمان تألیف کتاب ظاهرا شمار آنها چندان قابل توجه نبوده است. استورى در طرح کلى خود، پنج مجلد برای متون فارسی در نظر گرفته بود که مجلد اول آن در دو بخش و بخش اول از مجلد دوم آن در زمان حیات خود او منتشر شد. بقیه یادداشت‌هاى وى طى چهار دهه اخیر، به همت انجمن سلطنتى آسیایى انگلستان و با همکارى کتاب‌شناسانى چند تنظیم، تکمیل و منتشر شده یا در شرف انتشار است.
موضوع بخش اول از مجلد اول (۱۹۲۷م) نوشته‌هاى قرآنى، تاریخ و شرح حال و موضوع بخش دوم از همین مجلد (۱۹۵۳م) ادامه شرح حال‌ها همراه با مقدارى اضافات و اصلاحات هر دو بخش است. در پایان این بخش، فهرست جامعى از مندرجات مجلد اول آمده است.
مجلد دوم (۱۹۵۸-۱۹۷۱م) در ۳ بخش، شامل: ۱٫ ریاضیات، اوزان و مقادیر، ستاره‌شناسى و جغرافیا؛ ۲٫ پزشکى؛ ۳٫ دایرهالمعارف‌ها، آثار متفرقه، هنرها و صنایع و علوم غریبه است. ویراستار بخش دوم این مجلد، «ج.د.پیرسن» است.
دیگر نسخه های این کتاب
دیدگاهی دارید؟