توضیحات

شعله طور

کتاب شعله طوراثر عبدالحسین زرین‌کوب بوده و چاپ ۱۰ آن در سال ۱۳۹۵ توسط انتشارات سخن منتشر شده است.موضوعات کتاب شامل اسلام، تاریخ تصوف، تصوف و عرفان، … در کتاب شعله طور، زندگی و اندیشه‌های حسین‌ بن‌ منصور حلاج ـ عارف معروف، مقتول به سال ۳۰۹ هجری قمری ـ در قالب نثر ادبی و داستانی روایت شده است. ضمن آن که اندیشه‌های عرفانی و اشعار حلاج نیز در این کتاب نقد و ارزیابی گردیده است. دکتر عبدالحسین زرین کوب مجموعه حاضر را براساس اسناد و اقوال موجود درباره حلاج تحریر نموده، افزون برآن از دست نوشته پیشین خود در خصوص احوال حلاج بهره گرفته است. دکتر زرین کوب در مقدمه این کتاب اشاره کرده اند که یادداشت های خود پیرامون شخصیت حلاج که سالها پیش آنها را نوشته اند و اینک به طور اتفاقی یافته اند اساس تنظیم این کتاب بوده است. ایشان در جایی از مقدمه کتاب در این باره گفته اند: «اکنون که در آنها باز می نگرم درستی هیچ یک از این اسناد را نمی توانم خالی از هر شبهه ای تضمین کنم. می پندارم که این اسناد اگر تصویر واقعی از احوال روحی یک قدیس و یک قهرمان مانند حلاج هم نباشد، به هر حال سعی مجدانه یی برای بازسازی عصر اوست … حلاج این روایات، حلاج تاریخ است ـ جز آن که از دیدگاه یک مورخ تصویر نشده است ـ دیدگاه یک قصه‌پرداز هم با آن آمیخته است. تصویر سایه روشنی از صحنه‌سازی و خیال‌پردازی را شامل است که شاید از یک تحقیق خشک تاریخی بیشتر و بهتر، حالات و مقالات حلاج را نشان می‌دهد.» کتاب در هفت فصل تنظیم شده است که عناوین آنها عبارتند از: • طومار حیرت • بوته شعله‌ور • سرریز الهام • از پشت پرده • حلاج بر سر دار • جستجوی گمشده • آخرین روایت در فصل اول داستان زندگی حلاج و آنچه بر او رفته از زبان خود حلاج بیان می شود. فصل دوم نامه های احمد بن فاتک شاگرد حلاج به دوست اوست که طی آنها احمد بن فاتک اوقاتی را که با حلاج گذرانده و آنچه از او دیده و دریافته را برای دوست خود شرح میدهد. در فصل سوم منشی محکمه ای که حلاج در آن محاکمه شده نظرات خود را در باب اتهامات حسین بن منصور حلاج بیان میکند. فصل بعدی شرح وقایعی است که در جلسه محاکمه حسین بن منصور روی داده و درنهایت به صدور حکم: تازیانه، دار، کشتن و سوختن منتهی شده است. درفصل بعد چگونگی به دار آویختن حلاج و سرانجام او از زبان ابن فاتک بیان میشود. فصل ششم پیرامون گفتگوی ابن فاتک با دوست خود درباره حلاج، پس از به دار آویختن اوست و در فصل آخر نیز به روایات تاریخی که درباره شخصیت حلاج در منابع و کتب قدیم موجود است اشاره شده است: ظاهرا ولادتش در ۲۴۴ هجری بوده زادگاه او طور، قریه یی از توابع بیضا در سرزمین فارس بود. پدرش منصور پشه حلاجی داشت و حسین را از کودکی به نام و پیشه پدر منسوب می داشتند. در سنین جوانی در قرآن و حدیث تبحر یافته بود، از مباحثات اهل کلام آگاه بود و در شعر و لغت تازی مایه قابل ملاحظه ای بدست آورده بود. در تستر (شوشتر) به سهل تستری که در تصوف آوازه ای داشت پیوست. چندی بعد از او جدا شد و به بصره رفت و به ابوعمر مکی پیوست و از دست او خرقه تصوف پوشید. بدون اجازه پیر خود ابوعمر، با ام حسین دختر ابو یعقوب اقطع که یکی از متصوفه عصر بود ازدواج کرد، این امر موجب بی مهری ابوعمر به او و در نهایت به جدایی پیر و مرید از هم منتهی شد. حلاج پس از آن نوعی تصوف فردی را آغاز کرد، پس از تحمل ریاضتها و چله نشینی ها بود که در کوچه و بازار میگشت و چون شعله طور، بانگ “انا الحق” سر میداد. پس از آن از جانب حکومت و دسته هایی از مخالفان خود مورد آزار و شکنجه بسیار قرار گرفت. او را به تهمت قرمطی بودن دستگیر کردند و پس از چند سال به دارش آویختند.

دیگر نسخه های این کتاب